Theo quan niệm của người Việt thì Táo Quân là 3 vị thần (còn gọi là vua Bếp) cai quản bếp núc, coi sóc phúc họa cho mọi người trong nhà. Ngoài ra, các vị Táo Quân còn giúp không cho năng lượng xấu xâm phạm thổ cư, gìn giữ bình yên cho cả nhà - Táo Quân quanh năm ở trong bếp nên biết hết mọi chuyện trong nhà.
Hàng năm cứ tới 23 tháng Chạp nhà nhà đều làm lễ cúng tiễn 3 vị Táo Quân cưỡi cá chép lên Thiên đình báo cáo các việc làm tốt, hoặc chưa tốt của mọi người trong nhà năm qua.
Đồ lễ cúng ông Công ông Táo thường có bộ mã gồm 3 bộ áo, mũ hài và gần đây có thêm cá chép giấy. Ngoài ra còn có hương, hoa, oản, quả, cau, trầu và mâm cỗ cúng chay hoặc mặn tùy khả năng gia chủ.
Lễ cúng Táo Quân thường được tiến hành trước 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp (có thể cúng vào trưa, tối ngày 22 tháng Chạp, hoặc sáng 23 tháng Chạp) bởi dân gian quan niệm sau 12 giờ trưa sáng 23 là các Táo đã về chầu trời.
Sắm lễ
- Hương thơm
- Hoa tươi (hoa cúc vàng)
- Trầu 3 lá, Cau 3 quả cành dài đẹp
- Đĩa ngũ quả (5 loại quả 5 màu)
- 1 bao thuốc lá + 1 gói chè (1 lạng/gói)
- 1 chén rượu, 1 chén trà (khô), 1 chén nước, 1 chén gạo, 1 chén muối.
- Bánh kẹo (tùy tâm) bày vào một đĩa to.
- 1 đĩa xôi và con gà luộc.
- 1 mâm cơm canh có 3 loại thịt
- Cá chép sống 3 con (có thể nhiều hơn dùng để phóng sinh).
Vàng mã
- Bộ mũ áo hài Táo Quân (ngày nay kèm thêm cá chép mã).
- 3 đinh tiền lễ (1 đinh 10 lễ).
- 1 cây vàng hoa đỏ (sau lễ này hóa hết vàng mã).
Sau đây là một số ngày giờ đẹp nên chọn để cúng ông Công ông Táo:
- Thứ Ba ngày 20 tháng Chạp (30/01/2024 dương lịch) thuộc Hoàng đạo Ngọc Đường.
Giờ đẹp: Sửu (1h - 3h), Thìn (7h - 9h), Ngọ (11h - 13h), Mùi (13h - 15h), Tuất (19h - 21h), Hợi (21h - 23h).
- Thứ Sáu ngày 23 tháng Chạp (2/2/2024 dương lịch) thuộc hoàng đạo Kim Đường.
Giờ đẹp: Dần (3h - 5h), Mão (5h - 7h), Tỵ (9h - 11h), Thân (15h - 17h), Tuất (19h - 21h), Hợi (21h - 23h).
Không nên cúng muộn hơn 12h trưa ngày 23 tháng Chạp - vì theo quan niệm giờ Ngọ là giờ 3 vị Táo Quân sẽ bay về trời.
Không nên cúng ông Công ông Táo sau ngày 23 tháng Chạp.
Có nhiều bài văn khấn Táo Quân, sau đây là một bài văn khấn do Phong thủy sư Tam Nguyên đăng tải:
Nam Mô A Di Đà Phật (3 lần).
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy ngài đương niên Thái Tuế Chí Đức Tôn Thần.
- Con kính lạy ngài Thành Hoàng Bản Thổ, chư vị đại vương.
- Con kính lạy ngài Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân.
- Con kính lạy các ngài Tiền Hậu Địa Chủ Tài Thần
- Con kính lạy các bậc Tiên gia và chư vị Tôn Thần cai quản trong đất này xứ này.
- Con kính lạy hội đồng Gia tiên họ..................
Hôm nay là ngày...... tháng...... năm....... (âm lịch)
Tên con là:………... sinh năm: .........................
Cùng các các thành viên gia đình: (họ tên............. năm sinh......................).
Chúng con cư ngụ tại: ..............................................................................
Nhân ngày 23 tháng Chạp là ngày Táo Quân về chầu trời, gia đình chúng con thành tâm sắm sửa phẩm vật, lễ nghi, trình cáo với hội đồng Táo Quân và các chư vị Tôn Thần.
Gia đình chúng con nhờ công đức của các ngài che chở chăm lo việc bếp núc, giữ cho gia trạch bình an, bốn mùa không hạn ách tai bay, trong ngoài ấm êm, toàn gia mạnh khỏe ân đức này gia đình chúng con cúi xin cảm tạ.
Trong suốt năm qua, gia đình chúng con tu trong cõi thế, đường tu còn nhiều thử thách nên có điều gì chưa nên, chưa phải chúng con cúi xin chư vị Tôn Thần xá tội cho toàn gia chúng con trong năm qua.
Hôm nay, nhân ngày lành tháng tốt cuối năm mãn khí, các ngài về báo cáo Thiên Đình, gia đình chúng con sắm sửa lễ tạ ơn mong báo đáp ân thâm, tỏ lòng tôn kính. Cúi xin chư vị Táo Quân nhận hưởng lễ vật, chứng minh tâm đức, chứng giám lòng thành của gia đình chúng con.
Kính mong chư vị Tôn Thần, ngài Đương Niên Thái Tuế, ngài Thành Hoàng Bản Cảnh cùng các chư vị Tôn Thần phù hộ cho gia đình chúng con được an cư lạc nghiệp, sức khỏe bình an, tăng tài tiến lộc, công thành danh toại, gia đạo hưng vượng, tám tiết bình an hanh thông lợi lạc.
Xin các ngài về trời ban phước, ban lộc phù hộ độ trì, chỉ giáo cho chúng con đường đi nước bước để năm sau chúng con sức khỏe dồi dào, gia đạo bình an, an khang thịnh vượng, tâm cầu sở đắc, sở nguyện tòng tâm.
Chúng con kính thỉnh hội đồng Gia tiên họ.............. đồng lâm án tiền đồng lai hâm hưởng, chiêm ngưỡng Tôn Thần, chứng giám lòng thành tiếp dẫn lễ vật của gia đình chúng con đến chư vị Tôn Thần, chúng con cúi xin phù hộ.
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin soi tận.
Gia đình chúng con cúi lạy tạ ơn!
Nam Mô A Di Đà Phật (3 lần).
*Bài viết chỉ có tính chất tham khảo.