Mới đây, Bộ GDĐT đã buộc phải có văn bản yêu cầu chấn chỉnh và sẽ tiến hành thanh tra công tác tuyển sinh vào lớp 10 trong năm học 2024-2025. Trong văn bản gửi UBND các tỉnh, thành phố mới đây, Bộ GDĐT cho biết, thời gian qua, hầu hết địa phương đã thực hiện đúng quy định tuyển sinh vào bậc THCS, THPT. Tuy nhiên, hiện nay, một số địa phương đã phê duyệt kế hoạch và phương thức tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2024 - 2025 có thêm 1 số nội dung không đúng quy định về việc tuyển thẳng, chế độ ưu tiên như giải học sinh giỏi cấp tỉnh, chứng chỉ ngoại ngữ (trong đó có chứng chỉ IELTS).
Bộ GDĐT nhấn mạnh, đối với các tỉnh đã phê duyệt kế hoạch và phương thức tuyển sinh vào lớp 10 THPT chưa đúng quy định về tuyển thẳng, chế độ ưu tiên phải điều chỉnh đảm bảo đúng quy định tại điều 7 Văn bản hợp nhất số 03/VBHD-BGDĐT và thông báo công khai đến các đối tượng liên quan.
Vậy, theo Bộ GDĐT, những đối tượng nào được tuyển thẳng vào lớp 10?
Theo Bộ GDĐT, công tác tuyển sinh lớp 10 THPT được thực hiện theo văn bản hợp nhất Thông tư ban hành Quy chế tuyển sinh THCS và THPT số 03/VBHN - BGDĐT của Bộ trưởng Bộ GDĐT.
Bộ GDĐT cho phép tuyển thẳng vào bậc THPT đối với học sinh trường phổ thông dân tộc nội trú; Học sinh là người dân tộc rất ít người; Học sinh khuyết tật; Học sinh đạt giải cấp quốc gia và quốc tế về văn hóa; văn nghệ; thể dục thể thao; Cuộc thi khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông.
Ngoài ra, Bộ còn quy định mức điểm cộng thêm cho từng nhóm đối tượng được cộng điểm ưu tiên với mức chênh lệch điểm cộng thêm giữa hai nhóm đối tượng được ưu tiên kế tiếp là 0,5 điểm tính theo thang điểm 10 gồm:
Nhóm đối tượng 1: Con liệt sĩ; con thương binh mất sức lao động 81% trở lên; con bệnh binh mất sức lao động 81% trở lên; con của người được cấp "Giấy chứng nhận người hưởng chính sách như thương binh mà người được cấp Giấy chứng nhận người hưởng chính sách như thương binh bị suy giảm khả năng lao động 81% trở lên".
Con của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học; con của người hoạt động cách mạng trước ngày 1 tháng 1 năm 1945; con của người hoạt động cách mạng từ ngày 1 tháng 1 năm 1945 đến ngày khởi nghĩa tháng Tám năm 1945.
Nhóm đối tượng 2: Con của Anh hùng Lực lượng vũ trang, con của Anh hùng Lao Động, con của Bà mẹ Việt Nam Anh hùng; con thương binh mất sức lao động dưới 81%; con bệnh binh mất sức lao động dưới 81%; con của người được cấp "Giấy chứng nhận người hưởng chính sách như thương binh mà người được cấp Giấy chứng nhận người hưởng chính sách như thương binh bị suy giảm khả năng lao động dưới 81%".
Nhóm đối tượng 3: Người có cha hoặc mẹ là người dân tộc thiểu số; người dân tộc thiểu số; người học đang sinh sống, học tập ở các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Như vậy, theo quy định của Bộ GDĐT, nhóm học sinh đoạt giải học sinh giỏi cấp tỉnh/ thành phố hay học sinh có điểm IELTS cao đều không thuộc nhóm đối tượng tuyển thẳng hoặc cộng điểm ưu tiên.
Theo hướng dẫn tuyển sinh vào lớp 10 THPT năm học 2023-2024 do Sở GDĐT Hà Nội ban hành, có 4 trường hợp học sinh được tuyển thẳng vào lớp 10.
Thứ nhất, học sinh Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú (huyện Ba Vì) đã tốt nghiệp THCS được tuyển thẳng vào lớp 10 của trường này.
Thứ hai, học sinh là người dân tộc rất ít người được quy định tại Nghị định số 57/2017/NĐ-CP ngày 9/5/2017 của Chính phủ quy định chính sách ưu tiên tuyển sinh và hỗ trợ học tập đối với trẻ mẫu giáo, học sinh, sinh viên. Đó là các học sinh thuộc một trong 16 dân tộc gồm: Cống, Mảng, Pu Péo, Si La, Cờ Lao, Bố Y, La Ha, Ngái, Chứt, Ơ Đu, Brâu, Rơ Măm, Lô Lô, Lự, Pà Thèn, La Hủ.
Thứ ba, học sinh khuyết tật, là học sinh bị khiếm khuyết một hoặc nhiều bộ phận cơ thể hoặc bị suy giảm chức năng được biểu hiện dưới dạng không bình thường khiến cho lao động, sinh hoạt, học tập gặp khó khăn.
Thứ tư, học sinh đoạt giải cấp quốc gia và quốc tế về văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông theo quy định của Bộ GD&ĐT.
Sở GDĐT Hà Nội lưu ý, điều kiện tuyển thẳng là học sinh (hoặc bố, hoặc mẹ, hoặc người giám hộ của học sinh) có nơi thường trú tại Hà Nội và thuộc các đối tượng tuyển thẳng theo quy định. Học sinh chỉ được tuyển thẳng vào một trường THPT công lập trong khu vực tuyển sinh mà học sinh (hoặc bố, hoặc mẹ, hoặc người giám hộ của học sinh) có nơi thường trú.
Trường hợp học sinh đủ điều kiện tuyển thẳng mà không có nguyện vọng tuyển thẳng thì phải tham gia kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT công lập không chuyên.
Tại TP.HCM, năm 2023, ngoài điều kiện theo quy định chung của Bộ, Sở GDĐT TP.HCM, hướng dẫn về những quy định trong tuyển thẳng học sinh vào lớp 10 như sau: Học sinh thuộc diện như trên làm đơn đăng ký xét tuyển thẳng với 3 nguyện vọng vào các trường THPT gần nơi cư trú, phù hợp năng lực và điều kiện học tập (ngoại trừ các trường trung học phổ thông chuyên, trường trung học phổ thông có lớp chuyên, các trường thực hiện chương trình chất lượng cao, trường tiên tiến, hội nhập quốc tế).
Riêng học sinh đạt giải cuộc thi khoa học, kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh THCS và THPT do Bộ GDĐT tổ chức hoặc các học sinh đạt giải quốc tế các bộ môn thi tương ứng trong chương trình giáo dục phổ thông quốc gia được phép đăng ký nguyện vọng lớp 10 tuyển thẳng vào tất cả các trường THPT (ngoại trừ trường chuyên).
Học sinh cần chuẩn bị hồ sơ xét tuyển thẳng vào lớp 10 gồm: Đơn xét tuyển thẳng và giấy chứng nhận khuyết tật do cơ quan có thẩm quyền cấp hoặc giấy chứng nhận đạt giải cấp quốc gia và quốc tế hợp lệ do Bộ GD&ĐT cấp hoặc được UBND thành phố tặng bằng khen (đối với các cuộc thi quốc tế).
Sở GDĐT cũng quy định hồ sơ xét tuyển thẳng vào lớp 10 nộp theo hình thức trực tuyến và theo hướng dẫn tại trường THCS, nơi học sinh đang học lớp 9.