"Giải thưởng Văn học Hội Nhà văn 2023 thể hiện bản lĩnh, sự can đảm của Ban Chấp hành"

6 tác phẩm đoạt Giải thưởng Văn học Hội Nhà văn Việt Nam năm 2023

Sáng nay (27/2), lễ trao Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2023 và Tổng kết đợt 1 cuộc vận động sáng tác văn học về đề tài thiếu nhi đã diễn ra tại Hà Nội. Sự kiện quy tụ đông đảo các cây viết thuộc nhiều thế hệ với loạt tác phẩm nổi bật trong năm qua thuộc thể loại Văn xuôi, Thơ, Lý luận - phê bình và Văn học Thiếu nhi. 

Trong số 6 tác phẩm đoạt Giải thưởng Văn học Việt Nam năm 2023 có 3 tác phẩm được trao Giải thưởng Văn xuôi gồm: Tiểu thuyết Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín của nhà văn Nguyễn Một - Nhà Xuất bản Hội Nhà văn; Tiểu thuyết Tuyệt không dấu vết của nhà văn Nguyễn Việt Hà - Nhà Xuất bản Trẻ; Tập Truyện ngắn Một mùa hè dưới bóng cây của nhà văn Nguyễn Tham Thiện Kế - Nhà Xuất bản Hội Nhà văn.

Giải thưởng Thơ thuộc về tập Đồng sen tàn của nhà thơ Nguyễn Phúc Lộc Thành - Nhà Xuất bản Hội Nhà văn. Giải thưởng Lý luận Phê bình thuộc về tác phẩm Tự chủ văn chương và sứ mệnh tự do của hai tác giả Phùng Ngọc Kiên và Đoàn Ánh Dương - Nhà Xuất bản Hội Nhà văn, giải thưởng Văn học Thiếu nhi được trao cho tập truyện Cá Linh đi học của nhà văn Lê Quang Trạng - Nhà Xuất bản Kim Đồng.

Đánh giá chung hệ thống giải thưởng Văn học năm 2023 và giải thưởng Tác giả trẻ 2023, nhà văn Nguyễn Bình Phương, Phó Chủ tịch Hội Nhà Văn Việt Nam cho biết: "Thứ nhất, số lượng tác phẩm tham dự xét giải thường niên về cơ bản vẫn giữ ổn định, có sự phân bố khá đều ở hai thể loại thơ và văn xuôi, lí luận phê bình giảm hơn một chút so với mọi năm trước. Tuy nhiên, sự sụt giảm về số lượng đáng kể và đáng để suy nghĩ, phân tích chính là ở hạng mục giải thưởng Tác giả trẻ. Mặc dù xác định rằng sáng tác văn học không phải là chu trình đều đều, trái lại có thăng, có giáng, nhưng ban chấp hành (BCH) vẫn cần có những tìm hiểu, những phân tích, đánh giá về hiện tượng giảm sút này cho thấu đáo".

Ông Nguyễn Bình Phương cũng khẳng định những tác phẩm được trao năm nay cho thấy quan điểm cởi mở, đầy can đảm của BCH. "Với thơ, trao cho Đồng sen tàn Nguyễn Phúc Lộc Thành, trước hết là ghi nhận chất lượng của một tập thơ với nhiều những bài độc lạ đạt đến độ thần tình. Bên cạnh đó cũng là tôn vinh thành tựu của một tác giả đang chạm tới độ chín trên mọi phương diện, cả nhân sinh quan lẫn kỹ thuật thể hiện. Sâu xa hơn nữa, trao cho Đồng sen tàn còn là sự ghi nhận bản lĩnh của một thi sĩ không nao núng trong sáng tạo trước những thách thức của thể loại truyền thống vốn đã có những đỉnh cao về thành tựu. Hạng mục văn xuôi, việc trao cho cùng lúc ba tác phẩm, hai tiểu thuyết, Tuyệt không dấu vết của Nguyễn Việt Hà, Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín của Nguyễn Một, và tập truyện ngắn Một mùa hè dưới bóng cây của Nguyễn Tham Thiện Kế, với ba phong cách khác nhau, thậm chí ba quan niệm nghệ thuật khác nhau, cho thấy tinh thần phóng khoáng của ban chấp hành trong nhìn nhận, chấp nhận mọi khuynh hướng, phong cách nghệ thuật".

Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho rằng, việc lựa chọn trao cho cùng lúc cả ba tác phẩm cũng thể hiện bản lĩnh của ban chấp hành, bởi động thái này, dù muốn hay không, cũng phần nào khiến giới yêu văn học có dịp gợi liên tưởng và so sánh với sự kiện trao giải văn xuôi năm 1991, cách đây 33 năm. Ở giải thưởng Tác giả Trẻ, trao cho Nhân sinh kép sống hai cuộc đời, một lần nữa tái khẳng định quan điểm của BCH về ưu tiên khích lệ những tìm tòi, thử nghiệm của người viết trẻ. Với trường hợp của Đức Anh, qua tác phẩm này, có thể khẳng định sớm rằng đây là tác giả có can đảm, có ý thức tìm kiếm cho mình một lối đi cá biệt, điều vô cùng quan trọng trong sáng tạo nghệ thuật.

Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam tạo động lực cho các nhà văn bứt phá, sáng tạo

Phát biểu tại lễ trao giải, nhà văn Nguyễn Phúc Lộc Thành - người giành giải thưởng ở thể loại Thơ với tập Đồng sen tàn khẳng định, ông vô cùng vinh dự trước thành tựu này: "Tôi hân hạnh xem đó là một sự động viên, đáp đền xứng đáng cho một quá trình lao động, sáng tạo bền bỉ, cho một con đường tìm tòi, khai khẩn, từ hoang sơ qua gập ghềnh, đến hanh thông của dòng lục bát mang phong vị riêng có của Nguyễn Phúc Lộc Thành".

Trong khi đó, chia sẻ với PV Dân Việt, tác giả Đức Anh, người nhận giải thưởng Tác giả trẻ với tác phẩm trinh thám Nhân sinh kép sống hai cuộc đời cho biết: "Khi thông tin về các giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam được công bố vào cuối tháng 12/2023, tôi đã rất bất ngờ, hạnh phúc. Điều đó cũng khiến kế hoạch sáng tác của tôi trong thời gian tới thay đổi, bởi việc được trao giải giúp tôi có những tầng lớp độc giả mới, những sự kỳ vọng mới. Các sáng tác của những tác giả ở lứa tuổi dưới 35 thường mang đề tài phản ánh sự cô đơn của tuổi trẻ, cái tôi hoang mang, bế tắc, chưa tìm thấy lối thoát. Nếu không có sự bứt phá hay mở rộng lớp người đọc, có thể chúng tôi vẫn loanh quanh trong những đề tài đó". 

Đức Anh sinh năm 1993 tại Nga, hiện làm việc trong ngành xuất bản tại Hà Nội. Tác phẩm Nhân sinh kép sống hai cuộc đời do anh sáng tác là tác phẩm giả tưởng kết hợp trinh thám, viết về thế giới của những người có hai thân xác nhưng chung một linh hồn, hay còn được gọi là “nhân sinh kép". Cuốn sách sử dụng yếu tố giả tưởng để khai phá một cốt truyện mới mẻ, lý thú nhưng vẫn mang đậm tính hiện thực.

Tác giả Nguyễn Xuân Lai - một trong 15 tác giả đoạt giải trong Cuộc vận động sáng tác văn học về đề tài thiếu nhi của Hội Nhà văn Việt Nam đợt 1 (2021 - 2023) bày tỏ với PV Dân Việt cảm xúc khi tác phẩm Cu Sang - Cây ma nhận giải Khuyến khích: "Khi gửi truyện tham gia cuộc vận động, tôi không nghĩ nhiều tới việc mình có đoạt giải hay không, chỉ mong muốn đóng góp một sáng tác vào thế giới sách, truyện dành cho thiếu nhi. Việc được trao giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam tạo thành động lực lớn cho tôi cũng như cho các tác giả khác trong việc cho ra đời các tác phẩm mới, giàu sự sáng tạo, chất văn học để dành tặng cho thế hệ trẻ".

Giải thưởng Văn học của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2023 nhận được 179 tác phẩm gửi tới đề cử tham dự. Các tác phẩm được tuyển chọn sau nhiều cuộc họp, trao đổi của Hội đồng Sơ khảo các chuyên ngành đến Hội đồng Chung khảo.