Trong công tác đấu thầu sử dụng vốn ngân sách nhà nước, tại các địa phương, các chủ đầu tư không chỉ cần lựa chọn nhà thầu có năng lực chuyên môn cao mà còn có trách nhiệm tiết giảm tối đa nguồn kinh phí đầu tư, giảm tải gánh nặng cho ngân sách nhà nước.
Tuy nhiên, trong thực tế, vẫn xuất hiện nhiều gói thầu đầu tư công có mức giảm giá thấp, dẫn tới hiệu quả trong tiết giảm không đáng kể. PV Dân Việt đã có khảo sát ngẫu nhiên tại một số huyện ngoại thành Hà Nội.
Tại huyện Đan Phượng, Ban QLDA Đầu tư và Xây dựng huyện Đan Phượng vừa có Quyết định phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu cho gói thầu số 3, sửa chữa các trường mầm non Đồng Tháp, Phương Đình, Thượng Mỗ, Liên Hồng và trường THCS Đồng Tháp. Đơn vị trúng thầu là Công ty TNHH xây dựng Giao Thủy với giá trúng thầu là 9.119.182.000 đồng, đây cũng là nhà thầu duy nhất tham gia đấu thầu. Theo kết luận của Tổ chuyên gia về tính hiệu quả kinh tế, giá trúng thầu giảm 6.435.428 đồng so với giá mời thầu. Đồng nghĩa với tỷ lệ tiết kiệm chỉ khoảng 0,07%.
Công ty TNHH Xây dựng Giao Thủy cũng là nhà thầu trúng Dự án Sân chơi vườn hoa 22-5 xã Tân Lập tại Quyết định phê duyệt được UBND xã Tân Lập ban hành tại văn bản số 47/QĐ-UBND, ngày 7/2/2024. Giá dự toán gói thầu là 2.120.110.000 đồng. Cùng liên danh với Giao Thủy tại gói này là công ty CP Đầu tư Xây dựng và Sản xuất thương mại Hoàng Trung, liên danh nhà thầu này trúng thầu với giá 2.113.878.000 đồng. Tức giá trúng thầu gói này thấp hơn 6.232.000 đồng so với giá mời thầu, tỷ lệ tiết kiệm 0,29%.
Cùng trong ngày 7/2/2024, UBND xã Tân Lập có Quyết định số 46/QĐ-UBND phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu thực hiện gói số 4 toàn bộ chi phí xây dựng dự án sửa chữa đường từ nhà mẫu giáo cụm 7,8 đi tỉnh lộ 422, xã Tân Lập. Công ty TNHH xây dựng Giao Thủy được phê duyệt trúng thầu với giá trị 3.363.061.000 đồng, thời gian thực hiện hợp đồng là 175 ngày. Gói thầu số 4 có giá trị 3.365.506.000 đồng, tiết kiệm 2.445.000 đồng cho ngân sách, tương đương 0,07%.
Ngoài ra, Công ty TNHH xây dựng Giao Thủy như xây dựng thuộc dự án tu bổ, tôn tạo di tích chùa Hạ Hội xã Tân Lập; gói thầu số 3 toàn bộ chi phí xây dựng công trình sửa chữa các trường THCS Liên Hà, Tân Lập, Liên Hồng, Lương Thế Vinh đều với tỷ lệ tiết kiệm rất thấp.
Theo tìm hiểu của PV Dân Việt, Công ty TNHH Xây dựng Giao Thủy thành lập ngày 8/1/2004 tại huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội. 2 cổ đông sáng lập gồm cổ đông Quách Văn Bình, giữ 66% tỷ lệ sở hữu, cổ đông Quách Xuân Phong giữ xấp xỉ 34% tỷ lệ sở hữu, vốn điều lệ đăng ký tháng 6/2019 là 9,5 tỷ đồng.
Khảo sát tại huyện Quốc Oai, tình trạng doanh nghiệp "một mình một ngựa" thường xuyên trúng thầu sát giá cũng xảy ra.
Ngay đầu năm 2024, nhà thầu liên danh gồm Công ty CP giao thông 18 – Công ty CP Xây dựng và đầu tư Minh Trí đã kịp mang về gói thầu số 5 thi công xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu đất đấu giá tại xã Cấn Hữu. Giá mời thầu 22.088.267.000 đồng. Ngày 20/1/2024, Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Quốc Oai có Quyết định số 25/QĐ-PTQĐ phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, giá trúng thầu là 22.018.683.000 đồng, giảm 69.584.000 đồng, tương đương tỷ lệ 0,3%
Công ty CP giao thông 18 cũng là nhà thầu trúng gói 4 thi công, xây dựng công trình tu bổ tôn tạo đình Thế Trụ và Từ Chỉ thôn Văn Quang. Kết quả được Ban QLDA Đầu tư xây dựng huyện Quốc Oai phê duyệt tại Quyết định số 110/QĐ-QLDA ngày 15/7/2023. Tại gói này, nhà thầu trúng với giá 13.578.629.000, trong khi giá dự toán là 13.619.696.000 đồng, giảm 41.067.000 đồng, tương đương tỷ lệ tiết kiệm ở mức 0,3%.
Một ví dụ khác là tại Gói thầu số 8 thi công xây dựng và hệ thống PCCC, mua sắm thiết bị có giá trị 22.896.905.000. Liên danh Công ty CP giao thông 18 và Công ty CP xây dựng An toàn Hà Nội trúng thầu với giá 22.828.367.000 đồng, giảm 68.538.000 đồng, tiết kiệm chưa đầy 0,3%.
Không chỉ những gói thầu có giá trị trung bình, khảo sát của PV cho thấy ngay cả tại những gói thầu thi công có giá trị trên 100 tỷ đồng cũng tỏ ra kém thu hút nhà thầu.
Ví dụ tại huyện Phú Xuyên, UBND huyện có Quyết định số 818/QĐ-UBND ngày 5/3/2024 phê duyệt kết quả gói thầu số 7 xây dựng công trình và đảm bảo ATGT thuộc công trình nâng cấp đường tỉnh 429. Giá dự toán gói thầu là 232.478.121.000 đồng.
Nhà thầu trúng thầu là Liên danh Công ty CP đầu tư và xây dựng Hòa Nam – Công ty CP xây dựng Vinasan Hà Nội – Công ty TNHH xây dựng Vĩnh Hà – Công ty CP xây lắp điện Duy Anh, giá trúng thầu 231.428.383.000 đồng, thời gian thực hiện 720 ngày. Theo hồ sơ đánh giá, mặc dù nhà thầu chỉ đạt 79/100 điểm kỹ thuật nhưng nhà thầu này vẫn nghiễm nhiên chiến thắng, do gói thầu hơn 231 tỷ đồng này chỉ có duy nhất một nhà thầu tham gia.
Tương tự tại gói thầu số 13 toàn bộ phần xây dựng và PCCC, giá dự toán 101.441.710.923 của Ban QLDA đầu tư xây dựng huyện Ba Vì. Gói thầu này chỉ có duy nhất 1 nhà thầu tham gia là liên danh Công ty TNHH Mạnh Quân – Công ty CP tư vấn và dịch vụ Hoàng Phát – Công ty TNHH đầu tư thương mại Việt Thăng Long, giá trúng thầu 100.198.173.000 đồng, thấp hơn dự toán khoảng 1,2 tỷ đồng, tương đương tỷ lệ 1,2%.
Theo các chuyên gia, chỉ khi các gói thầu tạo được sự thu hút của các doanh nghiệp mới tạo ra hiệu quả. Theo đó, việc cạnh tranh tạo ra yêu cầu cao đối với nhà thầu khi viết bài thầu. Một ví dụ đơn giản, tại gói thầu xây lắp số 10 đường và kè nối từ cầu Nhật Lệ 2 đến phía Nam cầu Nhật Lệ 3, thành phố Đồng Hới giá trị khoảng 198 tỷ đồng, có tới 6 nhà thầu cạnh tranh. Tính riêng về phương án kỹ thuật, nhà thầu thắng gần như phải đạt điểm tuyệt đối, trong gói này nhà thầu đạt điểm kỹ thuật thấp nhất cũng ở mức 86/100 điểm.