Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có “bảo kê” cho doanh nghiệp của Trương Mỹ Lan?

Tại kết luận mới ban hành, C03 Bộ Công an cáo buộc Trương Mỹ Lan, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, có hành vi lừa đảo hơn 30.000 tỷ đồng của hơn 35.000 nhà đầu tư trái phiếu.

Lý do, ngân hàng SCB – nơi bà Lan nắm đa số cổ phần gặp khó khăn tài chính. Người phụ nữ do vậy quyết định dùng các doanh nghiệp trong nhóm Vạn Thịnh Phát để phát hành trái phiếu, huy động tiền cứu SCB và chi cho các khoản đầu tư khác.

Trương Mỹ Lan đã bị tòa sơ thẩm phạt tử hình trong giai đoạn 1 vụ án.

Giai đoạn 2018 – 2020, "Trương Muội" cùng đồng phạm phát hành 25 gói trái phiếu khống, không có tài sản đảm bảo, hiện mất khả năng thanh toán của 4 pháp nhân. Số này gồm Công ty Bất động sản An Đông, Công ty Đầu tư An Thuận, Công ty Sunny World và Công ty Dịch vụ Thương Mại TP.HCM (Setra).

Tổng giá trị 25 gói trái phiếu này là hơn 30.869 tỷ đồng, đến nay còn dư nợ hơn 30.081 tỷ đồng của hơn 35.000 nhà đầu tư. Số tiền thu được, nhóm bà Lan không dùng đúng mục đích phát hành trái phiếu nên hiện chưa thể khắc phục hậu quả.

Quá trình điều tra hành vi lừa đảo nêu trên, cảnh sát cũng xác minh về trách nhiệm của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) và Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) trong việc quản lý hoạt động phát hành trái phiếu riêng lẻ.

Kết quả cho thấy, các công ty An Đông, An Thuận, Sunny World và Setra không niêm yết trên sàn chứng khoán nên không thuộc phạm vi quản lý, giám sát, thanh tra và chấp thuận cho phép phát hành trái phiếu của UBCKNN cùng HNX. Pháp luật cũng không có quy định nào buộc 2 đơn vị này giám sát việc phát hành trái phiếu và sử dụng tiền đúng mục đích phát hành trái phiếu.

Từ tháng 10/2022 đến nay, UBCKNN và HNX có hoạt động thanh tra, kiểm tra các công ty chứng khoán liên quan việc tư vấn, phát hành trái phiếu cho nhóm thuộc Vạn Thịnh Phát và đã xử phạt hành chính nhiều doanh nghiệp có vi phạm.

Cảnh sát cũng cho rằng, chưa có thông tin, tài liệu, chứng cứ thể hiện sự "thông đồng, móc ngoặc, bảo kê hoặc biết sai phạm nhưng bỏ mặc" cho 4 doanh nghiệp phát hành trái phiếu của UBCKNN và HNX.

Ngoài ra, các quy định về vai trò, trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền trong lĩnh vực phát hành trái phiếu như Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, UBCKNN… còn chung chung, chưa chặt chẽ; chưa cụ thể về việc kiểm tra, giám sát quá trình tạo lập trái phiếu và sử dụng tiền bán trái phiếu đúng mục đích.

Do vậy, cơ quan điều tra chưa có căn cứ xem xét trách nhiệm đối với cá nhân, tổ chức liên quan thuộc UBCKNN và HNX trong việc phát hành trái phiếu của nhóm công ty An Đông, An Thuận, Sunny World, Setra.

Tại kết luận điều tra, cảnh sát cũng kiến nghị các công ty thuộc Vạn Thịnh Phát còn dư nợ trái phiếu, có tài sản đảm bảo cần phối hợp với Công ty Chứng khoán TVSI và ngân hàng SCB khẩn trương xây dựng giải pháp đảm bảo nghĩa vụ thanh toán cho các trái chủ. UBCKNN và HNX cần có biện pháp giám sát việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của các bên trong việc trả nợ trái phiếu.