Hậu trường tác phẩm đoạt Giải Báo chí Quốc gia 2023: Bóc trần chiêu trò vận chuyển gỗ lậu bằng xe bưu chính

Từ lời tố cáo của một lái xe tải, nhóm phóng viên Báo NTNN/điện tử Dân Việt đã nhiều tháng tìm hiểu tại huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu và ghi lại tư liệu xác thực về việc khai thác, hợp thức hóa, vận chuyển hàng cấm là gỗ quý hiếm bằng xe chuyển phát nhanh đi khắp mọi miền đất nước.

Tận mắt chứng kiến gỗ quý từ rừng qua xe chuyển phát nhanh về phố

Nhóm phóng viên Báo NTNN/điện tử Dân Việt vào vai những YouTuber chuyên làm những video khám phá món ăn, cảnh vật độc lạ ở miền núi… để có thể tận mắt chứng kiến gỗ trong rừng tự nhiên ở Sìn Hồ (Lai Châu) bị khai thác, đưa ra khỏi rừng trái phép.

Chúng tôi có mặt đúng lúc những người phá rừng dùng chiếc cưa máy với những mắt xích sắc lẹm để cưa gỗ, khi ghi hình "lâm tặc" tay cầm dao lưỡi sáng choang khua đi khua lại trước mặt phóng viên rồi chia sẻ về công việc phá rừng cũng như cách bảo vệ của lực lượng có trách nhiệm ở địa phương.

Gỗ từ rừng tự nhiên ở nhiều xã thuộc huyện Sìn Hồ được chuyển về trung tâm thị trấn huyện Sìn Hồ vào lúc đêm tối và rạng sáng để qua mặt lực lượng bảo vệ rừng. Bằng nhiều biện pháp nghiệp vụ, chúng tôi đã vào kho xưởng của các đầu nậu và không khỏi choáng ngợp trước kho lâm sản khổng lồ vừa được bày công khai, vừa được cất giấu lén lút từ nhà bếp đến nhà vệ sinh.

Nhóm phóng viên đã nhập vai ông trùm buôn gỗ có tiếng ở Hà Nội khi trao đổi với ông trùm thực sự tại huyện Sìn Hồ để khai thác thông tin. Khi có mặt tại nhà ông trùm, phóng viên lại vào vai chưa biết gì về các mặt hàng mà người này buôn bán cũng như cách vận chuyển hàng thời công nghệ 4.0… Từ đó, phóng viên có cơ hội xác minh những thông tin "trùm buôn gỗ" ở Sìn Hồ cung cấp và ghi nhận hình ảnh, thông tin về việc vận chuyển gỗ tự nhiên, gỗ quý qua đường bưu chính, chuyển phát nhanh.

Nhóm phóng viên đã đến Hạt Kiểm lâm huyện Sìn Hồ để được nghe "tư vấn" cách có thể vận chuyển gỗ về xuôi mà không vi phạm pháp luật. Đồng thời nhóm cũng đến các bưu cục để ghi hình, thậm chí lên xe chuyển chở gỗ lậu để theo về xuôi.

Với những gì đã chứng kiến và ghi nhận cho thấy những "ông trùm" buôn gỗ không phải lo đến việc tự thuê xe chuyển hàng nữa mà phó thác cho dịch vụ chuyển phát nhanh hoạt động công khai. Khách mua hàng dù ở bất kỳ nơi đâu chỉ cần "nổ" địa chỉ và số điện thoại, vài ngày sau sẽ có người của hãng chuyển phát nhanh liên hệ giao hàng, thậm chí là đưa đến tận nhà.

Trong vụ việc này, điều khác biệt so với trước đây, các trùm buôn gỗ đã tìm được một phương thức mới để gỗ quý "lăn" về xuôi thuận tiện hơn. Nhóm phóng viên nhận thấy những lỗ hổng quản lý trong hoạt động chuyển phát nhanh cần sớm được bịt lại.

Sự vào cuộc "thần tốc" của địa phương

Sau khi đã có toàn bộ thông tin và xác minh tư liệu nhóm phóng viên đã thu thập được là chính xác, đầy đủ, chúng tôi tiến hành viết bài, chọn ảnh, hậu kỳ video. Khối lượng tài liệu thu thập được trong nhiều tháng điều tra được "gọt giũa" thành 3 bài viết và 4 video dài khoảng 18 phút được hoàn thiện, trình Ban Biên tập duyệt. 

Loạt bài phóng sự điều tra "Đường đi của gỗ lậu qua xe chuyển phát nhanh" của Báo NTNN/Dân Việt đăng tải bài 1 (13/3/2023), ngay trong ngày, Thường trực Tỉnh ủy Lai Châu và UBND tỉnh Lai Châu đã có văn bản hỏa tốc chỉ đạo các ngành liên quan vào cuộc điều tra, xác minh. Cục Kiểm lâm (Bộ NNPTNT) cũng ban hành văn bản hỏa tốc chỉ đạo Chi cục Kiểm lâm tỉnh Lai Châu phối với với chính quyền địa phương làm rõ các vi phạm báo nêu.

Nhận thấy đây là vụ việc phá rừng, buôn bán gỗ quý có tổ chức, hình thành đường dây tinh vi, ngay sau khi tiếp nhận nguồn tin từ Báo NTNN/điện tử Dân Việt, Đại tá Phạm Hải Đăng - Phó Giám đốc, Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lai Châu đã trực tiếp đến hiện trường, chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ vào cuộc điều tra. Chỉ một ngày sau khi nhận tin báo, Công an huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu đã khởi tố vụ án: "Vi phạm quy định về khai thác, bảo vệ rừng và lâm sản".

Từ những hình ảnh, video mà Báo NTNN/điện tử Dân Việt cung cấp và những bằng chứng thu thập được, Công an huyện Sìn Hồ đã khởi tố 2 bị can là hai chủ xưởng gỗ lớn nhất trên địa bàn. Đồng thời mở rộng điều tra, Công an tỉnh Lai Châu đã khởi tố vụ án đánh bạc gồm 16 bị can và vụ án đưa nhận hối lộ với 16 bị can, trong đó có nhiều cán bộ cấp tỉnh, huyện.

Từ thông tin của Báo NTNN/điện tử Dân Việt, sau chưa đầy một tháng, Công an tỉnh Lai Châu đã mở rộng điều tra, khởi tố 34 bị can. Đảng ủy, Ban Giám đốc Công an tỉnh Lai Châu đã biểu dương, khen ngợi các nhà báo của Báo NTNN/điện tử Dân Việt đã phối hợp, giúp đỡ trong quá trình điều tra các vụ án.