Thiên lý là một loại cây leo thuộc họ Ô rô, thường mọc nhanh, bám chắc trên những hàng rào, giàn cây. Hoa thiên lý, với sắc vàng dịu dàng và hương thơm thanh mát, không chỉ là biểu tượng của một phần ký ức thôn quê mà còn là nguyên liệu cho nhiều món ăn độc đáo.
Không phải ai cũng biết rằng hoa thiên lý, hay còn gọi là rau thiên lý, không chỉ đẹp mắt mà còn có giá trị dinh dưỡng cao. Là một loại rau, hoa thiên lý chứa nhiều vitamin và khoáng chất như vitamin C, vitamin A, canxi, và chất xơ, giúp tăng cường sức khỏe và làm đẹp da. Điều đặc biệt, loại rau này còn có tính mát, giúp thanh nhiệt cơ thể, rất thích hợp cho những ngày hè oi ả.
Hoa thiên lý từ lâu đã được biết đến như một loại rau có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Với khả năng thanh nhiệt, giải độc, và cải thiện giấc ngủ, thiên lý là sự lựa chọn hàng đầu của những ai mong muốn tìm kiếm một loại rau vừa ngon, vừa lành.
Một điểm đáng chú ý khác là hoa thiên lý còn có tác dụng tăng cường sinh lực nam giới. Nhờ vào thành phần dinh dưỡng phong phú, bao gồm kẽm và các vitamin, thiên lý có khả năng hỗ trợ chức năng sinh lý, giúp nam giới duy trì sức khỏe và sinh lực. Ngoài ra, nhờ tác dụng thanh nhiệt và giảm căng thẳng, thiên lý còn có thể giúp cải thiện tâm trạng và giấc ngủ, từ đó gián tiếp hỗ trợ sức khỏe sinh lý.
Theo Đại tá Lương y Bùi Hồng Minh, Phó Chủ tịch Hội Đông y Ba Đình, thiên lý có tên gọi khác như: hoa thiên lý, hoa lý, dạ lài hương... Bộ phận thiên lý được dùng làm thuốc chữa bệnh gồm lá và hoa.
Trong Đông y, thiên lý có vị ngọt tính bình có tác dụng thanh nhiệt giải độc, an thần, ngủ ngon, bổ thận giúp sinh tinh. "Lá thiên lý và hoa tươi dùng để nấu canh có tác dụng thanh nhiệt, bổ cho gan, thận. Người khó ngủ hay lo âu dùng hoa thiên lý nấu canh ăn sẽ giúp cho người khoan khoái, dễ ngủ, ngủ ngon; Đỡ đi tiểu đêm, đỡ mệt mỏi; An thần, bổ tâm thận", Lương y Bùi Hồng Minh nói.
Lương y Bùi Hồng Minh cho hay, nam giới sinh lý yếu dùng hoa thiên lý nấu canh hoặc xào kết hợp với hầu, tôm… Giúp tăng cường sinh tinh, sinh tủy giúp cho đàn ông nhanh lấy lại phong độ của mình. Hoa thiên lý cũng có tác dụng giúp cho nam giới lớn tuổi giảm chứng phì đại tuyến tiền liệt.
Đối với trẻ nhỏ, hoa thiên lý cũng được cho là món ăn bổ dưỡng giúp trẻ nhanh lớn. Có thể dùng hoa thiên lý sắc nhỏ xào với trứng gà, thịt lợn, thịt gà… Đây là những món ăn rất tốt cho sự phát triển của trẻ, giúp trẻ bổ sung thêm đạm, vitamin – khoáng chất và chất xơ cần thiết cho cơ thể.
Lương y Bùi Hồng Minh cho biết thêm, theo các ghi chép của Đỗ Tất Lợi và Ngô Văn Thu thấy trong thân và lá của có các alcaloid. Alcaloid được tạo ra từ các acid amin có tác dụng: Kích thích hoạt động của hệ thần kinh trung ương; Kích thích hệ thần kinh giao cảm; Giảm đau, gây tê; Làm hạ huyết áp; Chống ung thư…
Ngoài ra, thiên lý còn có tác dụng tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến đường tiêu hóa và giúp giảm căng thẳng, mệt mỏi. Đối với phụ nữ, loại rau này còn được ưa chuộng bởi công dụng làm đẹp da, ngăn ngừa lão hóa và giúp cơ thể luôn tràn đầy năng lượng.
Trồng hoa thiên lý không quá phức tạp, đặc biệt là đối với những ai yêu thích làm vườn và muốn tự tay chăm sóc một loại rau vừa đẹp vừa bổ dưỡng. Hoa thiên lý có thể được trồng từ hạt hoặc cây con. Để cây phát triển tốt, bạn cần chọn đất trồng tơi xốp, giàu dinh dưỡng, và thoát nước tốt.
Sau khi trồng, cần tưới nước đều đặn và bón phân hữu cơ định kỳ để cây ra hoa đều và bền. Một ưu điểm lớn của loại rau này là không yêu cầu quá nhiều ánh sáng, nên rất phù hợp với những khu vực có bóng râm, giàn leo hoặc hàng rào.
Sự phổ biến của hoa thiên lý trong ẩm thực và các lợi ích sức khỏe đã khiến giá loại rau này tăng cao. Hiện nay, trên thị trường, hoa thiên lý được bán với giá dao động từ 100.000 đến 150.000 đồng/kg, tùy thuộc vào mùa vụ và chất lượng hoa. Dù giá không hề rẻ, nhưng nhờ vào hương vị thơm ngon và công dụng tuyệt vời, hoa thiên lý vẫn luôn là mặt hàng được nhiều người săn đón.
Hoa thiên lý không chỉ đẹp mà còn là nguyên liệu chính cho nhiều món ăn hấp dẫn. Một trong những món phổ biến nhất là canh hoa thiên lý nấu với thịt bò hoặc tôm, món ăn vừa ngọt thanh, vừa bổ dưỡng. Ngoài ra, hoa thiên lý còn có thể xào với thịt lợn, hoặc luộc chấm với nước mắm gừng, đều mang lại hương vị đậm đà khó quên.
Đối với những ai yêu thích sáng tạo trong ẩm thực, hoa thiên lý còn có thể được chế biến thành các món salad, hoặc chiên giòn ăn kèm với nước sốt chua ngọt, vừa lạ miệng, vừa ngon.
Từ một loại rau giản dị, gắn liền với những ký ức thôn quê, hoa thiên lý đã dần trở thành đặc sản phố thị, được nhiều chị em nội trợ săn đón.
Với hương vị thơm ngon, giá trị dinh dưỡng cao, và khả năng chế biến đa dạng, hoa thiên lý không chỉ làm đẹp thêm cho bữa ăn gia đình mà còn là biểu tượng của sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, giữa nông thôn và đô thị. Loại rau này chắc chắn sẽ tiếp tục khẳng định vị thế của mình trong lòng người tiêu dùng, trở thành một phần không thể thiếu trong thực đơn hàng ngày.