Đê bối là gì và vỡ đê bối có nguy hiểm không?

Đê bối là gì?

Theo Luật đê điều 2006 số 79/2006/QH11 áp dụng 2024 mới nhất thì đê bối là đê bảo vệ cho một khu vực nằm ở phía sông của đê sông. Đê này có tác dụng bảo vệ những vùng dân sinh - kinh tế ở bãi ven sông hoặc bãi nổi ở lòng sông.

Nói một cách đơn giản, đê bối giống như một lớp đệm bảo vệ thêm cho khu vực nằm bên trong đê chính. Khi có lũ, đê bối sẽ là hàng rào đầu tiên tiếp xúc với dòng nước, giảm áp lực lên đê chính và giúp bảo vệ các khu vực dân cư, sản xuất bên trong.

Tại sao cần có đê bối?

Giảm áp lực lên đê chính: Khi lũ lên, đê bối sẽ hứng chịu phần lớn áp lực của dòng nước, giúp giảm tải cho đê chính. 

Bảo vệ đất đai: Đê bối giúp bảo vệ đất đai ven sông, ngăn chặn quá trình xói mòn, sạt lở. 

Tạo không gian sinh thái: Đê bối có thể được thiết kế kết hợp với các hệ sinh thái tự nhiên như rừng ngập mặn, tạo môi trường sống cho các loài động vật, thực vật.  

Vỡ đê bối có nguy hiểm không?

Vỡ đê bối là một tình huống vô cùng nguy hiểm, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng:

Ngập lụt diện rộng: Khi đê bối bị vỡ, nước lũ sẽ tràn vào các khu vực dân cư, sản xuất, gây ngập lụt nghiêm trọng. Điều này có thể làm hư hại nhà cửa, cơ sở vật chất, ảnh hưởng đến sinh hoạt và sản xuất của người dân. 

Sạt lở đất: Lực nước chảy xiết có thể gây sạt lở đất, cuốn trôi nhà cửa, cây cối, gây thiệt hại về tài sản và có thể gây thương vong cho người dân. 

Ô nhiễm môi trường: Nước lũ cuốn theo nhiều loại rác thải, chất độc hại, gây ô nhiễm nguồn nước, đất đai, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân và sinh vật. 

Mất an toàn giao thông: Ngập lụt làm ngập các tuyến đường, gây tắc nghẽn giao thông, ảnh hưởng đến việc cứu hộ, cứu trợ. 

Ảnh hưởng đến kinh tế xã hội: Ngập lụt làm gián đoạn sản xuất kinh doanh, gây thiệt hại lớn về kinh tế, ảnh hưởng đến đời sống của người dân.  

Cũng giống như mọi công trình khác, đê bối hoàn toàn có thể bị vỡ nếu không được bảo dưỡng tốt hoặc khi phải chịu tác động của những cơn lũ quá lớn. Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ vỡ đê bối bao gồm:

Thời tiết cực đoan: Mưa lớn kéo dài, bão lũ, triều cường bất thường. 

Chất lượng công trình: Đê bối được xây dựng bằng vật liệu kém chất lượng, không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật. 

Việc khai thác cát trái phép: Gây xói lở chân đê, làm giảm khả năng chịu lực của đê. 

Không được bảo dưỡng thường xuyên: Đê bị xuống cấp, xuất hiện các vết nứt, hố sụt.  

Vỡ đê bối là một tình huống khẩn cấp, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và tài sản của người dân. Vì vậy, việc phòng ngừa và ứng phó với tình huống này là vô cùng quan trọng.

Những vụ bục và lũ tràn đê bối gần đây

1. Đê Bối ở Hiệp Hòa, Bắc Giang bị bục 30m

Vào hồi 19h ngày 10/9, Thượng tá Triệu Văn Thắng, Chính trị viên Ban Chỉ huy Quân sự (CHQS) huyện Hiệp Hòa, Bộ CHQS tỉnh Bắc Giang cho biết, chiều cùng ngày, đê Bối tại thôn Đa Hội, xã Hợp Thịnh đã bị bục dài 30m làm nước chảy vào phía trong.

Hiện thôn Đa Hội có 230 hộ dân đã được di dời đến vị trí an toàn.

Cũng theo Thượng tá Triệu Văn Thắng, nguy cơ cao sau bục đê bối là thôn Đa Hội sẽ bị cô lập trong nước. Đường vào thôn sẽ ngập sâu 1,5m và toàn bộ diện tích hoa màu khoảng 30ha của thôn sẽ bị nhấn chìm trong nước.

2. Nước lũ tràn đê bối ở Tân Yên, Bắc Giang

Vào ngày 9/9, mặc dù chính quyền và người dân đã nỗ lực gia cố, đắp đê nhưng do nước dâng nhanh, khu vực đê bối km 9 đê hữu Thương, đoạn qua thôn Bến, xã Liên Chung, huyện Tân Yên (Bắc Giang) vẫn xảy ra sự cố tràn đê.

Nước lên nhanh đã tràn qua bờ đê làm ngập nhiều diện tích lúa đang trổ bông và một số loại hoa màu.

3. Nước lũ tràn đê bối ở Nam Định

Do ảnh hưởng của mưa bão và nước lũ từ thượng nguồn đổ về khiến mực nước trên sông Đáy tại huyện Ý Yên (phía tả sông Đáy) và đê Hữu Đào dâng cao khiến một số điểm đê bối bị rò rỉ, tràn nước vào khu dân cư.

Chiều ngày 10-9, Bí thư Tỉnh ủy Nam Định Phạm Gia Túc đã thị sát kiểm tra công tác ứng phó với mưa lớn do ảnh hưởng của bão số 3 tại một số điểm trọng yếu tại TP Nam Định và huyện Nam Trực.

Kiểm tra thực tế tại khu vực bối Nội Xuyên, xã Phương Định (huyện Trực Ninh) - nơi nước sông Ninh Cơ dâng cao đang đe dọa đến 459 hộ dân với 1.455 nhân khẩu - Bí thư Tỉnh ủy Nam Định chỉ đạo cần di dời toàn bộ người dân ra khỏi khu vực nguy hiểm, bao gồm cả những hộ có nhà kiên cố, và cho biết sẵn sàng cưỡng chế nếu cần thiết.