Haiti yêu cầu Pháp bồi thường món nợ thời kỳ thuộc địa

Lãnh đạo lâm thời Haiti, Edgard Leblanc Fils, đã yêu cầu Pháp thanh toán "bồi thường công bằng và thích hợp" để bù đắp cho món nợ thời kỳ thuộc địa mà nước ông phải gánh chịu. 

Phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ở New York hôm 27/9, ông Leblanc, người đứng đầu Hội đồng Tổng thống chuyển tiếp Haiti, đã mô tả đất nước mình là "nạn nhân lớn của một bất công lịch sử đã trì hoãn sự phát triển và đè nặng lên nhân dân".

"Món nợ này là một hình phạt bất công đã kìm hãm tiềm năng của người dân Haiti trong nhiều thế hệ," Leblanc nói với Đại hội đồng. Haiti, theo ông, "không tìm kiếm từ thiện, mà là công lý, tôn trọng phẩm giá và quyền sống một cuộc sống xứng đáng và thịnh vượng."

Haiti, theo ông, đang tìm kiếm "việc thực hiện bồi thường công bằng và thích hợp, điều này sẽ giúp nhân dân chúng tôi thoát khỏi những xiềng xích vô hình của quá khứ bất công này".

Ông Leblanc đề cập đến một món nợ do Pháp áp đặt lên Haiti vào năm 1825, hai thập kỷ sau khi một cuộc nổi dậy nô lệ chấm dứt quyền lực của Paris tại quốc gia Caribbean này. Theo thỏa thuận, Haiti bị yêu cầu trả cho Pháp 150 triệu franc trong 5 khoản thanh toán hàng năm để đổi lấy công nhận ngoại giao và bù đắp cho Paris về việc mất thuộc địa có năng suất nhất của mình.

Haiti đã phải vay tiền từ Pháp và Mỹ để thanh toán thậm chí một khoản, tạo ra món nợ gấp đôi. Khi Haiti thực hiện thanh toán cuối cùng vào năm 1947, ước tính rằng quốc gia nghèo khó này đã trả tổng cộng 12 triệu franc, tương đương hơn 560 triệu USD ngày nay.

Leblanc không cho biết số tiền cụ thể mà ông đang yêu cầu, nhưng các nhà hoạt động trước đây đã yêu cầu lên tới 200 tỷ USD, với việc sử dụng các phương pháp không rõ ràng để tính toán lãi suất trên 560 triệu USD mà Haiti đã trả, cùng với sự tăng trưởng kinh tế tiềm năng bị cản trở bởi một thế kỷ trả nợ.

Pháp đã từ chối bất kỳ khoản bồi thường nào.

Haiti đã trải qua nhiều khủng hoảng trong những thập kỷ kể từ lần thanh toán nợ cuối cùng. Các nhà độc tài cha con Francois 'Papa Doc' Duvalier và Jean-Claude 'Baby Doc' Duvalier đã cai trị đất nước từ năm 1957 đến 1986, trong thời gian đó nợ quốc gia tăng vọt và dân số Haiti vẫn là nhóm nghèo nhất trong bán cầu Tây. 

Gần đây hơn, Haiti đã bị tàn phá bởi trận động đất năm 2010 khiến hơn 220.000 người thiệt mạng, và đất nước rơi vào hỗn loạn sau vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moise vào năm 2021.

Một liên minh các băng nhóm tội phạm đã trở thành những người cai trị thực tế của Haiti cho đến khi Hội đồng Tổng thống chuyển tiếp được thành lập vào đầu năm nay để quản lý đất nước cho đến khi có một tổng thống mới được bầu.

Khi đang phát biểu, ông Leblanc đã nâng một bình nước lớn và cố gắng uống từ đó, nhưng đã làm nước văng ra khắp bộ vest của mình. Video về sự cố này nhanh chóng lan truyền, cho thấy ông Leblanc dường như là người duy nhất tại hội nghị uống thẳng từ bình thay vì đổ vào ly trước. Song ông đã lấy lại bình tĩnh và tiếp tục phát biểu.