Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Lam tên thật là Đoàn Thanh Lam, sinh năm 1969 tại Hà Nội. Xuất thân trong gia đình giàu truyền thống nghệ thuật (bố là nhạc sĩ Thuận Yến, mẹ là nghệ sĩ đàn bầu - NSƯT Thanh Hương), Thanh Lam sớm đắm mình trong những giai điệu, đồng thời bộc lộ rõ niềm đam mê dành cho âm nhạc.
Từ lúc lên 3 tuổi, Thanh Lam đã được bố dạy hát và nghe đàn piano. Năm cô 7 tuổi, nữ ca sĩ được mẹ dạy chơi đàn thập lục, tập hát các bài dân ca Việt Nam. Năm 9 tuổi, ca sĩ Thanh Lam được tuyển chọn vào Nhạc viện Hà Nội theo học môn đàn tỳ bà hệ 11 năm, đồng thời tham gia ca hát trong đội Chim Sơn Ca của Đài Tiếng nói Việt Nam và đội Họa Mi của Cung Văn hóa Thiếu nhi Hà Nội.
Năm 1985, Thanh Lam dừng việc học đàn tỳ bà, chuyển sang học khoa thanh nhạc, hệ Trung cấp tại Nhạc viện Hà Nội. Song song việc học, Thanh Lam cùng với ca sĩ Thái Bảo thành lập nhóm nhạc Bồ Câu Trắng và đi biểu diễn tại nhiều sân khấu lớn nhỏ.
Khoảng thời gian năm 1985 - 1991, trong vai trò là ca sĩ của Đoàn ca múa nhạc nhẹ Trung ương, chị được đi biểu diễn ở nhiều nước trên thế giới như: Đức, Nga, Bulgaria, Trung Quốc, Cuba, Hà Lan, Hungary, Romania… Năm 1986, ở tuổi 17, chị tham dự Liên hoan Ca khúc chính trị tại Berlin và đoạt giải Nhất với ca khúc Mặt trời và ánh lửa. Tác phẩm sau đó được ghi âm và phát hành ngay tại liên hoan.
Năm 1969, Thanh Lam tiếp tục giành giải Ca sĩ được yêu thích nhất tại Festival Âm nhạc La Habana (Cuba). Năm 1998, Thanh Lam đoạt giải Giọng hát vàng tại Liên hoan Giọng hát vàng ASEAN 1998 tổ chức ở Hà Nội, liên tục nằm trong top ca sĩ được yêu thích nhất của Làn Sóng Xanh...
Tính đến hiện tại, Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Lam đã phát hành hơn 20 album phòng thu cá nhân, trong đó có những album được giới chuyên môn đánh giá cao, tiêu biểu: album Ru mãi ngàn năm (2000) từng thắng Album của năm tại giải Cống hiến 2005, hay các album Thanh Lam & Hà Trần (2004), Nắng lên (2005), Nơi bình yên (2009)… cũng nhận được đề cử tại hạng mục này.
Ca khúc "Cho em một ngày" do NSND Thanh Lam Orange trình bày tại chương trình "Our Song Việt Nam". (Clip: Đông Tây Show).
Mới đây nhất, Thanh Lam tham gia gameshow truyền hình Our Song Vietnam và khiến đồng nghiệp lẫn khán giả phải trầm trồ trước nhan sắc không tuổi của mình. Trong một tập phát sóng, Orange bày tỏ sự nể phục đàn chị khi thổ lộ cô đã phải thắp nhang cúng Tổ nghiệp 3 lần trước khi lên song ca vì sợ bị lấn át.
Năm 2024, diva Thanh Lam nhận danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân do nhà nước phong tặng. Chia sẻ với Dân Việt về vinh dự này, chị cho biết: "Là một người nghệ sĩ đã có chặng đường dài cống hiến cho âm nhạc, sự vinh danh của Nhà nước là điều khiến tôi vô cùng tự hào, hạnh phúc. Đây là thành quả đánh dấu một hành trình dài mà tại đó, mỗi ngày tôi đều nỗ lực phấn đấu, sáng tạo và tận hiến cho âm nhạc. Tôi đã làm những gì mình mong muốn với tất cả khả năng mình có, với cái tâm trong sáng dành cho nghề nghiệp.
Hơn 30 năm qua, tôi gặp không ít những áp lực, cũng có người hiểu và chưa hiểu. Đến thời điểm này, với riêng tôi, đây thực sự là một câu trả lời ý nghĩa".
NSND Thanh Lam từng trải qua nhiều thăng trầm trong cuộc sống riêng, với hai cuộc hôn nhân đổ vỡ. Lần đầu chị kết hôn là vào năm 19 tuổi, sau đó là chuyện tình tốn "nhiều giấy mực" với nhạc sĩ Quốc Trung. Đến tuổi ngoài 50, chị có hạnh phúc mới với bác sĩ Bùi Tiến Hùng, một bác sĩ chuyên khoa mắt nổi tiếng tại Hà Nội.
Trò chuyện với Dân Việt, NSND Thanh Lam cho biết thời điểm này, chị vô cùng hạnh phúc: "Với tôi, điều cao quý nhất trong hạnh phúc chính là sự bình yên - bình yên bên nhau, bình yên tận hưởng những điều giản dị. Bên anh Hùng, tôi có được điều đó. Trải qua những vui buồn, những mất mát, con người chúng ta đều hay lên. Cũng bởi vậy, ta biết nhường nhịn, biết hi sinh cho những gì đáng giá.
Điều đáng yêu nhất ở anh Hùng chính là phẩm chất nam tính, sự nam tính đó rất tự nhiên, không khiên cưỡng. Đôi khi anh ấy cũng có những khía cạnh gai góc, xù xì, không phải chỉ là chiều chuộng, ga lăng, đón ý. Anh Hùng không bao giờ vòng vo loanh quanh, không giấu giếm cảm xúc của mình. Anh ấy cũng quyến rũ bởi sự tự tin, đó là cái tự tin của người giỏi nghề và đam mê công việc mình làm. Tình yêu mà tôi và anh Hùng dành cho nhau là thứ tình cảm lớn dần lên bởi thời gian, của những người đã đi qua nhiều trải nghiệm. Nhờ nhân duyên mà chúng tôi gặp nhau, hiểu nhau và cảm nhận cả hai có triết lý sống đồng nhất. Tôi tin, đó là một sự gặp gỡ đẹp về cảm xúc sống".