Nông dân phải là “nhà thông thái” khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật cho cây trồng

Ông Nguyễn Quang Hiếu - Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NNPTNT) đã có những khuyến cáo đối với người nông dân về việc sử dụng thuốc BVTV đối với cây trồng tại Tọa đàm: Nghiên cứu, phát triển và quản lý thuốc bảo vệ thực vật do Cục Bảo vệ thực vật, Hiệp hội Croplife Việt Nam, Hội Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc BVTV Việt Nam (VIPA) và báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt phối hợp tổ chức mới đây.

Là một công cụ thiết yếu để bảo vệ cây trồng khỏi dịch bệnh, sâu hại nhưng cho đến nay, vẫn còn tình trạng lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV). Hiện nay, công tác quản lý thuốc BVTV đang được thực hiện ra sao, thưa ông?

- Thuốc BVTV là một trong những công cụ thiết yếu giúp bảo vệ mùa màng khỏi sâu bệnh, đảm bảo an toàn thực phẩm và nâng cao năng suất nông sản. Tuy nhiên, chúng ta cũng phải thừa nhận rằng, nếu không được sử dụng đúng cách, thuốc BVTV có thể gây ra những ảnh hưởng không mong muốn đến môi trường và sức khỏe con người. Chính vì vậy, việc tìm hiểu và áp dụng các giải pháp quản lý và sử dụng thuốc BVTV một cách an toàn, hiệu quả là một nhiệm vụ cấp thiết và cần sự hợp tác của tất cả các bên liên quan.

Trong những năm qua, Cục BVTV đã phối hợp cùng các hiệp hội để thực hiện các chương trình dài hạn nhằm cung cấp những hướng dẫn chi tiết và hỗ trợ kỹ thuật cần thiết để bà con nông dân và các đơn vị kinh doanh có thể sử dụng thuốc BVTV an toàn, giảm thiểu tối đa các rủi ro tiềm tàng, đáp ứng yêu cầu của thị trường trong nước và quốc tế.

Đối với công tác quản lý thuốc BVTV, trong giai đoạn hiện nay, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đã được xây dựng đầy đủ, đồng bộ từ luật, nghị định đến các thông tư hướng dẫn đảm bảo hệ thống và tính đồng nhất, hài hòa với tiêu chuẩn khu vực, quốc tế trong quá trình hội nhập kinh tế, tạo ra khung pháp lý vững chắc, phát huy hiệu quả công tác quản lý nhà nước về thuốc BVTV theo hướng kiểm soát chặt chẽ ở tất cả các khâu. 

Thêm vào đó, việc phân công, phân cấp trong quản lý, giám sát sử dụng thuốc BVTV đã được quy định rõ ràng, chặt chẽ trong các văn bản quy phạm pháp luật nâng cao nhận thức và trách nhiệm của người sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo đúng quy định bảo đảm an toàn cho người, động vật, thực vật, môi trường và an toàn thực phẩm.

Theo quy định tại Điều 48, Luật Bảo vệ và kiểm dịch thực vật thì thuốc BVTV là loại hàng hóa kinh doanh có điều kiện và phải được quản lý theo danh mục. Hàng năm, Bộ trưởng Bộ NNPTNT ban hành danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại Việt Nam và Danh mục thuốc BVTV cấm sử dụng tại Việt Nam. Theo Thông tư 09/2023/TT-BNNPTNT ngày 24/10/2023, hiện có hơn 4.500 tên thương phẩm đăng ký được phép sử dụng tại Việt Nam. 

Đến nay đã 10 năm, chúng tôi đã rà soát thấy rằng luật rất ổn định. Tổ chức, cá nhân được phép nhập khẩu, sản xuất, kinh doanh, buôn bán và sử dụng thuốc BVTV trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng tại Việt Nam.

Theo ông, ngành BVTV Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức gì trong quá trình thực hiện chủ trương phát triển nền nông nghiệp xanh, bền vững?

- Theo tôi, thách thức lớn nhất mà ngành BVTV gặp phải hiện nay là làm thế nào để chúng ta hiểu đúng về thuốc BVTV để sử dụng đúng, đảm bảo an toàn sức khoẻ và môi trường cũng như đóng góp vào sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp. Hiện nay do biến đổi khí hậu nên có những loài sinh vật gây hại mới xuất hiện, do đó danh mục thuốc BVTV cũng cần theo kịp sự phát triển của sinh vật gây hại.

Bên cạnh đó, thị trường xuất khẩu nông sản của Việt Nam hiện nay đang ngày càng được mở rộng với những con số ấn tượng, tuy nhiên tất cả các thị trường xuất khẩu đều đưa ra các quy định ngặt nghèo về an toàn thực phẩm, dư lượng thuốc BVTV. 

Về lâu dài, các quy định đó sẽ ngày càng được nâng lên, do đó nhận thức của người sử dụng cũng cần được nâng cao nhằm đảm bảo tuân thủ về quy định không chỉ ở nước ta, mà còn phải đáp ứng yêu cầu ở thị trường xuất khẩu.

Hiện nay, Cục BVTV có nhiều chương trình đồng hành với doanh nghiệp, nông dân để đáp ứng các yêu cầu nói trên, như tổ chức đào tạo tập huấn, xây dựng quy trình sử dụng; loại bỏ các loại thuốc có hiệu lực thấp, gây hại tới sức khoẻ con người và môi trường; khuyến khích các cơ quan doanh nghiệp nghiên cứu đăng ký các sản phẩm mới có hiệu lực tốt hơn.

Như ông đã chia sẻ, hiện nay, các thị trường đều đưa ra những quy định ngặt nghèo về kiểm soát dư lượng và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Ông có lời khuyên gì cho nông dân để bà con tuân thủ đúng, đưa nông sản Việt chinh phục nhiều thị trường?

- Dư lượng các mặt hàng nông sản nhập khẩu của các nước trên thế giới hiện nay tuân thủ theo các quy định chung và có thể theo yêu cầu của quốc gia và vùng lãnh thổ nhập khẩu và xu hướng chung là ngày càng nâng cao và siết chặt dư lượng.

Các thông tin về thay đổi mức kiểm soát dư lượng thuốc BVTV được thông báo rộng rãi bởi Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về Vệ sinh Dịch tễ và Kiểm dịch động thực vật Việt Nam thuộc Bộ NNPTNT (Văn phòng SPS Việt Nam), Văn phòng có nhiệm vụ thông báo và hỏi đáp các nội dung và quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật; yêu cầu các nước thành viên của WTO cung cấp thông tin về các biện pháp, thủ tục đánh giá rủi ro, về thanh tra, kiểm tra và các vấn đề liên quan khác về vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật. 

Hiện nay chúng ta đang hướng đến nền nông nghiệp bền vững, do vậy đòi hỏi mọi người dân, hợp tác xã, doanh nghiệp cần có trách nhiệm trong việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả, có trách nhiệm. 

Tôi cho rằng, hiểu biết đầy đủ các quy định về việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật là rất quan trọng. Trong thời đại công nghệ thông tin, internet, mọi người có thể tìm hiểu và tự trang bị kiến thức cho mình, đặc biệt là khi có sự hỗ trợ của công nghệ Big data hoặc AI - những công nghệ đang được bình dân hóa để ai cũng có thể sử dụng.

Tôi khuyến cáo bà con hãy là người nông dân thông thái và có trách nhiệm với sản phẩm nông sản mình làm ra bằng cách sử dụng thuốc BVTV hiệu quả, an toàn, vừa đảm bảo phòng trừ được sâu bệnh, vừa an toàn cho môi trường, con người và đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.

Xin cảm ơn ông!