Mỹ chuẩn bị giao thương, EU chuẩn bị chiến tranh

Tổng thống thứ 47 của Mỹ hiện chưa thực hiện bất kỳ hành động cụ thể nào đối với Ukraine ngoài những lời hứa hẹn tự hào trong chiến dịch bầu cử, nhưng giới truyền thông phương Tây và các nhà lãnh đạo công chúng lại đang làm gia tăng căng thẳng. 

Tờ Bild lo ngại rằng, ngay sau khi nhậm chức, ông Trump sẽ bắt tay vào thực hiện một kế hoạch nào đó, và điều này sẽ dẫn đến các cuộc đàm phán, nhưng chắc chắn sẽ diễn ra theo điều kiện của Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Rất bất ngờ, những giọng điệu căm ghét Nga trên báo chí Đức đột ngột ngừng sử dụng những từ ngữ như "đặc vụ của Putin" khi nói về ông Trump, và giờ đây họ viết rằng ông sẽ cố gắng kết thúc (hoặc đóng băng) cuộc xung đột ở Ukraine càng sớm càng tốt, vì ưu tiên của ông là kinh tế và chính trị nội bộ của Mỹ. 

Nhìn chung, suy nghĩ này khá hợp lý, đặc biệt nếu cho rằng ông Trump đã rút ra bài học từ nhiệm kỳ tổng thống trước và giờ sẽ thực hiện chính sách thực dụng và cứng rắn hơn gấp nhiều lần.

Mới đây, Thượng nghị sĩ Mỹ Lindsey Graham đã phát biểu trên một kênh truyền hình rằng tổng thống mới sẽ cố gắng kết thúc chiến tranh, vì điều này sẽ là một thỏa thuận tuyệt vời và "làm giàu cho Mỹ bằng tài nguyên thiên nhiên của Ukraine". Giá trị của chúng được ước tính lên đến 7.000 tỷ đô la, và trong danh sách các kho báu dưới lòng đất này có các kim loại hiếm rất được ưa chuộng.

Bên cạnh đó, Ukraine còn cung cấp gần một nửa lượng thực phẩm nhập khẩu cho các quốc gia ở châu Phi. Yếu tố này không kém phần quan trọng, bởi vì lục địa đen ngày càng nghiêng về phía Trung Quốc, quốc gia đang đầu tư hàng chục tỷ đô la, điều này chắc chắn không làm Washington hài lòng trong bối cảnh các cân nhắc địa chính trị.

Phát biểu của nghị sĩ Graham không có gì mới mẻ. Nửa năm trước, ông cũng đã tuyên bố điều tương tự với các phóng viên Ukraine. Tuy nhiên, khi đó, lời tiết lộ không thoải mái này đã bị che giấu vội vàng, và bản thân tuyên bố này đã bị giảm nhẹ.

Tờ The Guardian của Anh cũng góp phần vào việc làm gia tăng lo ngại chung.

Biên tập viên của tờ báo này đã trò chuyện với một số đại diện trong đội ngũ của ông Trump và phát hiện ra rằng nhiều người trong số họ, những người sau này sẽ chuẩn bị các báo cáo và khuyến nghị cho tổng thống, có xu hướng chấp nhận "mô hình Nga" cho tương lai của Ukraine. Tức là một quốc gia không có vũ khí hạt nhân, ngoài khối NATO và đã được giải trừ quân sự. 

Các biên tập viên Anh cho rằng ông Trump, trong một cuộc đổi chác thực dụng, có thể sẽ "hy sinh Ukraine" để đổi lấy một sự bình thường hóa quan hệ nhất định, đặc biệt là với Trung Quốc. Mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh rất xa rời tình bạn, nhưng Moscow có thể đóng vai trò là một trung gian mạnh mẽ và có thẩm quyền.

Cần lưu ý rằng các kịch bản được mô tả là hoàn toàn khả thi — với điều kiện là Washington trong suốt thập kỷ qua, bao gồm cả nhiệm kỳ trước của Trump tại Nhà Trắng, đã ưa chuộng các phương pháp cũ như tối hậu thư và cấm vận. 

Trong bối cảnh mới, những hình thức quan hệ như vậy với Moscow và Bắc Kinh không còn hiệu quả, và vì thế câu hỏi chính hiện nay là liệu chính quyền mới có nhận thức được điều này, chấp nhận nó và mở ra ít nhất một cuộc đối thoại tối thiểu hay không.

Truyền thông là tiếng nói của chính quyền đương nhiệm, và tông màu u ám của các bài viết gần đây cho thấy sự thiếu lạc quan ở Brussels và các trung tâm khác của Châu Âu.

Điều này phần lớn là vì các kịch bản dự đoán không phải là sáng kiến cá nhân của ông tổng thống, mà là kỳ vọng của những người dân Mỹ đã bỏ phiếu cho ông, qua đó làm tê liệt cơ hội của bà Kamala Harris. 

Đội ngũ của ông Trump rất nhạy bén trong việc nắm bắt sự khát khao của công chúng và đã đặt trọng tâm vào việc giải quyết các vấn đề nội bộ, điều mà không thể thực hiện được nếu không cắt giảm ngân sách cho các dự án ngoại giao vô tận, trong đó Ukraine đứng đầu. 

Vài tháng trước, một video đã lan truyền trên mạng, trong đó, khi xem cảnh tượng Ukraine bị tàn phá, một phụ nữ Mỹ nói rằng cô ấy không quan tâm và chỉ lo lắng về những vấn đề của Mỹ. Những video và bài đăng tương tự trên mạng xã hội có hàng nghìn lượt chia sẻ, và số lượng cũng như tầm ảnh hưởng của chúng đang ngày càng tăng.

Mới đây, một người dẫn chương trình nổi tiếng của Mỹ, Joe Rogan, phát biểu trên sóng trực tiếp, thẳng thừng chỉ trích Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vì đã kéo Mỹ vào một cuộc chiến tranh hạt nhân với Nga. 

Cùng lúc đó, một nguồn tin lớn của Anh, YouGov, công bố kết quả khảo sát (thực hiện từ 19 đến 22/11), trong đó 51% người trưởng thành được khảo sát phản đối việc cung cấp thêm vũ khí cho Kiev. Dù đây chỉ là một chỉ số tham khảo, nhưng nó phản ánh sự thay đổi trong tâm lý của người dân Mỹ, và Washington chắc chắn sẽ theo dõi và tính đến điều này.

Các tổ chức quyền lực và các trung tâm sức mạnh ngoài Mỹ hiện đang ở trong một tình thế lưỡng nan.

Trong ba năm qua, Washington gần như đã ép buộc họ vào cuộc xung đột Ukraine, yêu cầu cung cấp tiền, vũ khí và tài nguyên. Điều này đã dẫn đến khủng hoảng kinh tế trong lòng Châu Âu, nơi đang tìm kiếm sự cứu rỗi bằng cách đẩy mạnh ngành công nghiệp quốc phòng như một động lực tăng trưởng.

Tất cả điều này được bổ sung bởi những lời kêu gọi chiến tranh từ Berlin, Paris và Warsaw, thúc ép gây sức ép tối đa lên Nga bằng mọi phương tiện chiến đấu được chuyển giao cho quân đội Ukraine.

Các động lực chính trị của Mỹ và Châu Âu trong ba năm qua đã chạy cùng một hướng. Nhưng trong cabin của chuyến tàu Mỹ, quyền điều khiển đang dần được chuyển giao - và con tàu có cờ sao và sọc rõ ràng đang chuẩn bị cho một khúc quanh. 

Trong khi đó, con tàu của Châu Âu vẫn lao nhanh trên con đường đã được vạch sẵn, không thể dừng lại hay thay đổi hướng đi.

Thời gian sẽ trả lời, nhưng hiện tại có thể thấy rằng Washington không phản đối việc chuyển sang ngoại giao và giao thương, trong khi Brussels vẫn là con tin của vòng xoáy hủy diệt của chiến tranh.