Pháp rút quân khỏi thuộc địa cũ ở Châu Phi trong cay đắng, ảnh hưởng của Nga gia tăng

Các máy bay chiến đấu Mirage đã rời thủ đô N'Djamena của Chad vào thứ Ba 10/12 và trở về căn cứ của họ ở miền đông nước Pháp, đánh dấu việc Pháp rút quân khỏi Chad. Trong khi Paris có nhiều máy bay phản lực hơn và khoảng 1.000 binh sĩ ở Chad, người phát ngôn quân đội Pháp, Đại tá Guillaume Vernet nói với các phóng viên rằng động thái này đánh dấu "sự khởi đầu của sự trở lại của thiết bị Pháp đồn trú tại N'Djamena".

Là thuộc địa của Pháp từ đầu thế kỷ 20, Chad đã được trao trả độc lập vào năm 1960. Tuy nhiên, nước này vẫn gắn bó với người cai trị trước đây thông qua việc Paris kiểm soát đồng Franc CFA Trung Phi và sự hiện diện của quân đội Pháp kể từ những năm 1980.

Căn cứ của Pháp tại N'Djamena từng là trụ sở của hoạt động chống khủng bố của Pháp tại khu vực Sahel rộng lớn hơn, nhưng lực lượng Pháp được cho là không hiệu quả trong việc chống lại chủ nghĩa thánh chiến đã khiến hoạt động này kết thúc vào năm 2022 và nhiều quốc gia chấm dứt các thỏa thuận quân sự với Paris.

Chad đã chấm dứt thỏa thuận hợp tác quốc phòng với Pháp vào tháng 11, sau khi Burkina Faso, Mali và Niger có hành động tương tự trước đó. Tất cả các nước này đều hiện do chính quyền quân sự lãnh đạo sau một loạt các cuộc đảo chính. Burkina Faso, Mali và Niger đều theo đuổi quan hệ đối tác an ninh và thương mại chặt chẽ hơn với Nga sau khi Pháp rút quân.

Vào tháng 6, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov đã đến thăm Chad để thảo luận về thương mại, hợp tác kinh tế và các kế hoạch chiến lược do Tổng thống Vladimir Putin và nhà lãnh đạo Chad Mahamat Idriss Deby vạch ra trong một cuộc họp vào tháng 1 tại Moscow.

Hiện chưa rõ khi nào quân đội và thiết bị còn lại của Pháp sẽ rời khỏi Chad. Vernet cho biết mốc thời gian rút quân sẽ được hoàn thiện trong những tuần tới. Hiện cũng chưa rõ liệu có bất kỳ quân nào trong số 1.000 quân Pháp sẽ ở lại N'Djamena sau đó hay không.

Cùng ngày, Tổng thống Senegal Bassirou Diomaye Faye cũng yêu cầu quân đội Pháp rút quân, nói rằng sự hiện diện của họ "không phù hợp" với chủ quyền của đất nước ông.

Trong một cuộc phỏng vấn với Le Monde vào tháng trước, Tổng thống Senegal Bassirou Diomaye Faye đã hứa rằng "sẽ sớm không còn quân đội Pháp nào ở Senegal nữa", ám chỉ đến kế hoạch của Paris nhằm giảm sự hiện diện của mình tại đây từ 350 xuống còn 100 quân. Các đợt rút quân tương tự cũng đang được tiến hành tại Gabon và Bờ Biển Ngà.

Chad từ lâu đã được coi là đồng minh đáng tin cậy cuối cùng của phương Tây ở Sahel khi các chính quyền quân sự ngày càng coi thường sự hiện diện liên tục của Pháp trong khu vực đã lên nắm quyền thông qua một loạt các cuộc đảo chính kể từ năm 2020.

Cuộc tiếp quản của quân đội diễn ra trùng hợp với tình cảm chống Pháp ngày càng gia tăng về sự can thiệp thực sự và có thể nhận thấy của Paris.

Trong những năm gần đây, Burkina Faso và Mali, nơi lính đánh thuê nước ngoài được cho là đang gia tăng để đối phó với chủ nghĩa thánh chiến, đã trục xuất các nhà ngoại giao Pháp và cấm các phương tiện truyền thông Pháp.

Quân đội Pháp đã rời khỏi cả hai nước và cũng rút khỏi Niger, nơi cuộc đảo chính diễn ra vào ngày 26 tháng 7 năm ngoái đã lật đổ Mohamed Bazoum, người được bầu lên một cách dân chủ, người bị coi là quá thân thiện với Paris.

Chad đã tìm kiếm quan hệ đối tác mới ở nơi khác. Lãnh đạo của nước này, Mahamat Idriss Déby Itno, đã công khai ủng hộ Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Nga kể từ khi nhậm chức sau cái chết của cha mình vào năm 2021.

Việc rời khỏi Chad sẽ chấm dứt nhiều thập kỷ hiện diện của quân đội Pháp tại khu vực Sahel và chấm dứt các hoạt động quân sự trực tiếp của Pháp chống lại các chiến binh Hồi giáo tại đây.

Vernet cho biết hai nước sẽ mất vài tuần để thống nhất thời gian biểu rút quân khỏi Pháp.

Việc Pháp rút quân, cùng với việc Mỹ rút khỏi Châu Phi, trái ngược với ảnh hưởng ngày càng tăng của Nga và các quốc gia khác, bao gồm Thổ Nhĩ Kỳ và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, trên lục địa này. Lính đánh thuê Nga đang giúp chống đỡ các chính phủ quân sự của Niger, Mali và Burkina Faso, và cũng đang chiến đấu cùng họ chống lại các chiến binh Hồi giáo.