ĐBQH Hoàng Văn Cường: Kinh nghiệm từ các nước phát triển, Chính phủ phải "đặt hàng" kinh tế tư nhân

Thống kê cho thấy, hiện nay, khu vực kinh tế tư nhân có hơn 6,1 triệu cơ sở kinh doanh, trong đó có khoảng 940.000 doanh nghiệp đang hoạt động và hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh. 

Với những đóng góp thể hiện qua các số liệu cụ thể như chiếm tỷ trọng khoảng 50% GDP, hơn 56% trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội, khoảng 82% tổng số lao động của nền kinh tế, khoảng 30% tổng thu ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia đánh giá thực trạng sự phát triển của đội ngũ doanh nhân, doanh nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế, tồn tại; tiềm năng và dư địa phát triển vẫn chưa được khai thác hiệu quả.

Bên cạnh đó, phần lớn doanh nghiệp có quy mô nhỏ, sức cạnh tranh, hiệu quả hoạt động, kỹ năng quản trị còn hạn chế; tư duy kinh doanh vẫn mang tính "thời vụ", thiếu tầm nhìn chiến lược.

Dù đã xuất hiện đội ngũ doanh nghiệp vừa và lớn, tuy nhiên, chưa thực sự trở thành lực lượng dẫn dắt nền kinh tế như kỳ vọng; chưa có các dự án quy mô đủ lớn, nhất là trong các lĩnh vực mới, có tính dẫn dắt để tạo động lực bứt phá, lan tỏa, hỗ trợ tái cơ cấu và nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Bên cạnh những thách thức, các chuyên gia kinh tế cũng khẳng định, bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước đang mở ra những cơ hội rất lớn cho khu vực tư nhân của Việt Nam, cơ hội này đến từ sự thay đổi trong chính sách nhìn nhận về khu vực kinh tế tư nhân của Đảng và Chính phủ Việt Nam trong suốt thời gian qua.

Đặc biệt, chia sẻ tại Tọa đàm Kinh tế tư nhân Việt Nam: Giai đoạn bứt phá 2025-2030, PGS, TS Trần Đình Thiên, chuyên gia kinh tế, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam bày tỏ quan điểm: "Về tỷ lệ đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân vào GDP nghe có vẻ lớn nhưng chứng tỏ thực lực còn rất yếu.

Cụ thể, khu vực doanh nghiệp - lực lượng chủ công của khu vực tư nhân chiếm tối đa cũng chỉ được 12%. Trong khi đó, khu vực FDI chiếm 22 - 23%, còn lại phần của mình là các hộ gia đình. Dù có một số hộ gia đình lớn nhưng tỷ lệ không đáng kể".

Theo ông Thiên, qua đây cho thấy lý do vì sao phải "hô hào" kinh tế tư nhân?. Việt Nam trỗi dậy vì nội lực Việt Nam còn yếu. Vì thế, trong điều kiện của nền kinh tế mở, nội lực yếu thì khó mà cạnh tranh một cách có hiệu quả được.

"Và không cạnh tranh hiệu quả được, kéo theo mở cửa hội nhập sẽ khó. Điều đó là điều chúng ta đang chứng kiến hàng ngày. Chúng ta vẫn làm những việc nhỏ lẻ, vẫn là thương mại phi chính ngạch nhiều hơn thương mại chính ngạch,... Đặc biệt, Việt Nam hiện nay có số chuỗi rất ít. Chuỗi do người Việt Nam tham gia vào thị trường thế giới với tư cách thực lực và thế lực hầu như là chưa có", PGS.TS Thiên nêu.

Thêm nữa, ông Thiên cho rằng, xét bản đồ danh sách tập đoàn lớn nhất thế giới trong 10 năm, 10 tập đoàn của 10 năm trước không có mặt, thể hiện sự thay đổi nhanh "chóng mặt".

Điều này cho thấy cơ hội lớn nhưng đi kèm rủi ro cũng rất cao. Đứng về phía tiềm năng, tuy yếu và nhỏ nhưng tất cả doanh nghiệp Việt Nam đều đứng trước thời cơ lớn để trỗi dậy thực sự, hoàn toàn có điều kiện, miễn là hiệu quả.

Đồng quan điểm rằng khu vực doanh nghiệp kinh tế tư nhân đang đứng trước những cơ hội và thách thức rất lớn, ông Phạm Đình Đoàn - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Phú Thái cho rằng: Mọi thay đổi đang diễn ra quá nhanh, khủng khiếp, nếu doanh nghiệp chậm 1 ngày có thể mất đi 3 ngày cơ hội. 

Ông Đoàn chia sẻ, bối cảnh này đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động, phải trăn trở suy nghĩ, tìm cách để thích nghi và đặt ra câu hỏi "phải làm gì trong 5 năm tới".

Thời điểm "vàng" để doanh nghiệp tư nhân "đứng lên"

Còn theo GS. TS. Hoàng Văn Cường - Uỷ viên Uỷ ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội khóa XV, Đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội, vào năm 2006, khu vực kinh tế tư nhân được nhắc đến như một động lực quan trọng của tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại, khu vực kinh tế tư nhân đã được nhìn nhận như một "động lực quan trọng nhất của nền kinh tế". Bằng chứng là Chính phủ cũng đã có những hành động cụ thể để tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển. 

Ông Cường đề cập, nếu như trước đây, khu vực tư nhân hầu như không tham gia vào đầu tư công, thì đến thời điểm hiện tại, khu vực tư nhân đã được tham gia nhiều vào đầu tư công thông qua các đơn đặt hàng của Chính phủ dành cho các tập đoàn tư nhân. 

Vị này đánh giá, đây là điểm tích cực, vì kinh nghiệm thế giới cho thấy, những quốc gia có nền kinh tế tư nhân phát triển trên thế giới, hầu hết Chính phủ phải "đặt hàng" cho kinh tế tư nhân.

Ông Cường nói thêm, đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ đang đặt mục tiêu cắt giảm 30% các thủ tục hành chính không cần thiết, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển. Theo ông Cường, đây là thời điểm khu vực kinh tế tư nhân, doanh nghiệp tư nhân cần phải đứng lên, hành động để bứt phá.

Đứng trước những cơ hội và thách thức, ông Phạm Đình Đoàn nhấn mạnh, đây là thời điểm doanh nghiệp tư nhân phải thay đổi từ môi trường truyền thống sang một môi trường mới, khác biệt hoàn toàn, đòi hỏi doanh nghiệp phải có trình độ quốc tế. Đặc biệt, doanh nghiệp phải biết "lựa sức mình", tập trung vào các giá trị cốt lõi của doanh nghiệp, không dàn trải, đa ngành khi chưa đủ nguồn lực.

Cùng với đó, doanh nghiệp phải chủ động đẩy mạnh hợp tác, cụ thể nếu doanh nghiệp mạnh về ý tưởng, công nghệ nhưng yếu về vốn có thể hợp tác với doanh nghiệp mạnh về vốn nhưng yếu về công nghệ, ý tưởng… để cùng nhau nắm bắt cơ hội kinh doanh, vươn mình trong kỷ nguyên mới.