WTO phê phán đòn của Mỹ với hàng trăm tỉ USD hàng hóa TQ: Ông Trump "phản pháo" rắn

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters

Tờ Guardian hôm 16/9 đưa tin, WTO hôm 15/9 tuyên bố Mỹ đã vi phạm các quy tắc thương mại toàn cầu bằng cách áp thuế lên hơn 370 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, mở màn cho cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung cách đây 2 năm. 

Mỹ cho rằng các lệnh áp thuế là hợp lý vì Trung Quốc đang đánh cắp tài sản trí tuệ và buộc các công ty Mỹ chuyển giao công nghệ mới được tiếp cận thị trường của Trung Quốc. 

Nhưng hội đồng 3 thành viên của WTO phán quyết việc áp thuế của Mỹ đã phá vỡ các quy tắc thương mại vì động thái này chỉ áp dụng với Trung Quốc và cao hơn mức áp thuế tối đa mà chính phủ Mỹ đã chấp thuận trước đó. Washington sau khi đưa ra các lệnh trừng phạt cũng không thể lý giải vì sao các biện pháp của họ là hợp lý, hội đồng của WTO cho biết. 

Phán quyết này của WTO làm "phật ý" Tổng thống Trump, người đã rút Mỹ khỏi Tổ chức văn hóa Liên Hợp Quốc (Unesco) và Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Ông chủ Nhà Trắng tuyên bố tại Washington rằng "sẽ phải làm gì đó với WTO vì họ bênh vực cho Trung Quốc thoát tội". 

Robert Lighthizer, đại diện thương mại Mỹ, nói: "Phán quyết của hội đồng 3 thành viên WTO đã xác nhận những gì chính quyền Tổng thống Trump nói về tổ chức này suốt 4 năm qua: WTO hoàn toàn không đủ khả năng để ngăn chặn các hoạt động công nghệ nguy hiểm của Trung Quốc. 

Mỹ được phép tự vệ trước các hành vi thương mại không công bằng và chính quyền Tổng thống Trump sẽ không để Trung Quốc sử dụng WTO nhằm lợi dụng lao động, doanh nghiệp, nông dân và các chủ trang trại của Mỹ". 

Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết Bắc Kinh ủng hộ hệ thống thương mại đa phương và tôn trọng các quy tắc cũng như phán quyết của WTO, đồng thời hy vọng Washington cũng sẽ làm như vậy. 

Phán quyết này sẽ không ảnh hưởng nhiều và lập tức tới các biện pháp áp thuế của Mỹ. Nó chỉ là bước khởi đầu cho một quy trình pháp lý có thể mất nhiều năm để thực hiện, cuối cùng dẫn đến việc WTO thông qua các biện pháp đáp trả nếu phán quyết được duy trì. Trung Quốc đã áp dụng một số biện pháp đáp trả. 

Mỹ nhiều khả năng sẽ kháng cáo phán quyết hôm 15/9 của WTO và hội đồng WTO nhận thức được họ đang đương đầu với thách thức lớn như thế nào. 

Báo cáo dài 66 trang của WTO kết luận: "Hội đồng nhận thức rất rõ bối cảnh rộng lớn mà WTO đang hoạt động, liên quan tới một loạt căng thẳng thương mại toàn cầu chưa từng có".

Hội đồng khuyến nghị Mỹ thực hiện các biện pháp "phù hợp" và khuyến khích đôi bên làm việc với nhau để giải quyết tranh chấp tổng thể. 

"Thời gian là vẫn còn để các bên cân nhắc các cơ hội để tìm ra giải pháp thỏa đáng", hội đồng của WTO tuyên bố. 

Trong cuộc chiến thương mại kéo dài 2 năm với Bắc Kinh, ông Trump đe dọa áp thuế với gần như tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, trị giá hơn 500 tỷ USD - trước khi 2 bên ký thỏa thuận thương mại "giai đoạn 1" hồi tháng 1. Dữ liệu hải quan của Mỹ cho thấy, các mức thuế bổ sung hiện tại vẫn được áp dụng với khoảng 370 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc và 62,16 tỷ USD tiền thuế đã được thu về cho Washington kể từ tháng 7/2018.

Khi rời Nhà Trắng để tham gia một cuộc vận động tranh cử tại bang Pennsylvania hôm 15/9, ông Trump nói cần xem xét kỹ hơn phán quyết của WTO, nhưng nhấn mạnh: "Tôi không phải là một fan của WTO. Đó là những gì tôi có thể nói với các bạn lúc này". 

Margaret Cekuta, cựu quan chức của Văn phòng đại diện thương mại Mỹ, nhận định, phán quyết của WTO sẽ thúc đẩy quyết định rời khỏi WTO của ông Trump hoặc củng cố lập luận của Mỹ để cải tổ WTO. 

"Phán quyết này giúp chính quyền Mỹ có cơ sở để nói rằng WTO đã lỗi thời", Cekuta nói.