Quảng Nam: Loài chè mọc hoang ở đất vàng sa khoáng quý hiếm thế nào?

Diệu Bình – Trần Hậu 04/08/2019 06:45 GMT+7

Từ một loại cây vô danh mọc hoang trong rừng, nay chè dây Ra Zéh đã trở thành sản phẩm độc quyền của huyện Đông Giang (Quảng Nam). Với những lợi ích kinh tế mà loại chè này mang lại, huyện Đông Giang đang chủ động đẩy mạnh xây dựng thương hiệu chè dây Ra Zéh trở thành động lực phát triển kinh tế của địa phương.

Cây "thần dược" của đồng bào dân tộc thiểu số

Cây chè dây có tên khoa học Ampelopsis Cantoniensis Planch, họ Nho (Vitacae), đồng bào Cơ tu gọi là cây chè rừng. Đây là loại thân dây, lá thon nhỏ, chân chim có hình răng cưa, có vị ngọt, đắng, tính mát được đồng bào dân tộc miền núi sử dụng như một vị thuốc dân gian chữa các loại bệnh liên quan tới dạ dày, đường ruột… Ngoài ra chè dây còn có tác dụng an thần, chữa mất ngủ và làm lành các ổ viêm loét, diệt trừ khuẩn Helicobacter pylori với tỷ lệ cao.

Chè dây Ra Zéh mọc phát tán tự nhiên dưới tán rừng. Chè dây hiện sinh trưởng, phát triển tốt với điều kiện tự nhiên và thổ nhưỡng, đặc biệt là ở các vườn đồi. Ảnh: CTV.

Tại huyện Đông Giang, chè dây Ra Zéh mọc phân tán tự nhiên dưới tán rừng. Loại cây này sinh trưởng, phát triển tốt, thích nghi với điều kiện tự nhiên và thổ nhưỡng các thôn trên địa bàn xã Tư và một số thôn của các xã vùng giáp ranh, đặc biệt là ở các vườn đồi, rừng tái sinh sau nương rẫy.

Trao đổi với ông Lê Duy Trường – Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp xã Tư (Đông Giang – Quảng Nam) cho biết, tháng 12/2017, HTX Nông nghiệp xã Tư được thành lập, bên cạnh việc thực hiện các hoạt động nông nghiệp như sản xuất cây giống (keo, dược liệu); cung cấp vật tư nông nghiệp; bán buôn tổng hợp…HTX đã quyết định chọn sản phẩm chè dây Ra Zéh là sản phẩm chủ lực.

HTX ích cực hỗ trợ các tổ viên trong các khâu trồng, chăm sóc, thu hái chè dây và làm đầu mối thu mua sản phẩm chè dây của tổ viên để cung cấp ra thị trường.

Chè dây là loài cây thân dây, lá thon nhỏ, chân chim có hình răng cưa, có vị ngọt, đắng, tính mát được đồng bào dân tộc miền núi sử dụng như một vị thuốc dân gian chữa các loại bệnh liên quan tới dạ dày, đường ruột…Ảnh: CTV.

Quy trình chế biến chè dây trải qua nhiều công đoạn từ sơ chế, chặt băm đến sao, ủ lên men trong nhiều giờ sau đó sấy làm khô...Kết quả làm cho lá chè dây thành phẩm có nhiều phấn trắng, nước chè dây đậm vị ngọt hậu, dễ uống và tốt cho dạ dày.

Nhằm nâng cao chất lượng, năng suất, sản lượng cây chè dây, HTX tăng cường áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Ảnh: CTV.

“Nhờ đặc điểm thổ nhưỡng phù hợp, nằm trên vùng đất trước đây có trữ lượng vàng sa khoáng lớn, chè dây xã Tư, huyện Đông Giang cho chất lượng tốt, được đánh giá cao về hàm lượng dược liệu; cùng với việc trồng và chăm sóc theo hướng hữu cơ (không dùng phân bón hóa hóa, thuốc bảo vệ thực vật hóa học) nên được nhiều khách hàng tin dùng.”,ông Trường chia sẻ.

Giúp người dân có thu nhập khá

Theo ông Trường, hiện nay diện tích chè dây trên địa bàn xã Tư là khoảng hơn 10ha, trong đó có 5ha trồng, và hơn 5ha khoanh nuôi và thu hái trong rừng đồi tự nhiên. Điển hình tiêu biểu có thể kể đến như: Nhóm hộ ông Lâm Văn Thông (thôn Gadoong) 1,8ha hay nhóm hộ ông Phạm Quốc Phòng (thôn Pa nan) 2ha.

Với sản lượng khoảng từ 15 tấn/ha/năm, doanh thu bình quân của các hộ trồng chè dây sau khi trừ đi các chi phí khoảng 60-70 triệu đồng/năm, nhiều hơn so với các loại cây trồng khác tại địa phương (như keo,..). Chè dây được tiêu thụ chính ở TP. Đà Nẵng, tỉnh Quảng Nam và các tỉnh lân cận với giá dao động trên thị trường khoảng 20.000 đồng/kg (chè tươi) và 90.000 đồng/kg (chè khô sơ chế).

Người dân xã Tư trồng chè dây trong vườn nhà. Ảnh: CTV.

Năm 2018, HTX Nông nghiệp xã Tư tham gia Chương trình OCOP tỉnh Quảng Nam, kết quả sản phẩm chè dây Ra zéh được đánh giá công nhận sản phẩm đạt chuẩn 3 sao, qua đó HTX được hỗ trợ tham gia các hội chợ triển lãm sản phẩm, kết nối được với các đối tác phân phối sản phẩm, và có nhiều cơ hội giới thiệu sản phẩm đến với người tiêu dùng.

Thương hiệu “chè dây Ra Zéh” đã trở thành “tiềm lực” kinh tế của huyện Đông Giang. Ảnh: CTV.

“Doanh thu HTX năm 2018 là 300 triệu đồng, mục tiêu đến năm 2020 doanh thu hợp tác xã trên 1,5 tỷ đồng/năm. Trong năm 2019 HTX sẽ tiến hành liên kết với các thành viên phát triển vùng nguyên liệu tập trung 3ha chè dây tại thôn Ga doong. Hướng đến năm, HTX 2020 phối hợp với các đơn vị tư vấn để xây dựng quy trình trồng, chăm sóc, thu hái chè dây theo tiêu chuẩn VietGAP để tiếp tục mang sản phẩm chất lượng đến với người tiêu dùng.”, ông Trường thông tin thêm.

Được biết, chè dây Ra Zéh đã được công nhận sản phẩm OCOP đặc trưng trong năm 2018 của tỉnh Quảng Nam. Trong thời gian tới, địa phương tiếp tục đầu tư phát triển mạnh cây chè dây Ra Zéh nhằm nâng cao thu nhập cho bà con.