9 năm xây dựng nông thôn mới: Hoàn thành lượng công việc khổng lồ

Hoàn thành khối lượng công việc khổng lồ

Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cho biết: Chương trình xây dựng NTM là chương trình hành động tổng thể, sâu rộng nhất, bao gồm tất cả các mặt kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng.

Qua 9 năm thực hiện chương trình xây dựng NTM, nông nghiệp cả nước liên tục đạt tăng trưởng quanh mức 3%; hoàn thiện được khối lượng khổng lồ các thiết chế hạ tầng cho vùng nông thôn; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 5%. Đến tháng 10/2019, cả nước đã có 10% số tỉnh, 15% số huyện, 51,26% số xã đạt chuẩn NTM và không còn xã nào dưới 5 tiêu chí.

"Ngoài 2 mục tiêu cơ bản là số xã đạt chuẩn NTM và số tiêu chí NTM bình quân một xã mà chúng ta đã về đích trước 1,5 năm, thì kết quả xây dựng NTM còn có nhiều điểm sáng. Có 4 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM là Nam Định, Đồng Nai, Bình Dương, Đà Nẵng, trong đó Nam Định và Đồng Nai là 2 tỉnh có 100% huyện đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM", Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường thông tin. 

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT,  Phó Trưởng ban chỉ đạo Trung ương các chương trình MTQG Nguyễn Xuân Cường phát biểu tại hội thảo. 

“Với kết quả trên và nhìn từ góc độ Bộ tiêu chí NTM, có thể khẳng định xây dựng NTM những năm qua của nước ta đã đạt được kết quả rất to lớn, toàn diện, tạo nên những chuyển biến mạnh mẽ, thậm chí có thể nói là chưa từng có trong lịch sử phát triển nông thôn Việt Nam”, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường khẳng định.

Cũng theo Bộ trưởng, hội thảo này nhằm nhận diện một số vấn đề về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong xây dựng NTM với 2 hàm ý là phục vụ ngay cho Hội nghị tổng kết NTM toàn quốc sắp tới, nhưng quan trọng hơn hết là định hướng, định hình ra những vấn đề lớn cho giai đoạn tới 2021 – 2030 về nông nghiệp, nông thôn như thế nào, từ đó cụ thể hóa trong chương trình MTQG xây dựng NTM.

Thúc đẩy chuyển dịch lao động 

Tại hội thảo, phân tích về khía cạnh chuyển dịch cơ cấu lao động giữa nông thôn thành thị, PGS.TS Nguyễn Lan Hương - Viện trưởng Viện Khoa học Lao động - Xã hội cho biết: Sự chuyển dịch này hiện nay vẫn còn rất chậm. Năm 2010, việc làm nông thôn chiếm 72,41%, nay giảm xuống còn 68,13%, song vẫn ở mức quá cao.

Mặc dù có những tín hiệu tích cực, song nếu so sánh với cơ cấu nghề của lao động trong khu vực thành thị thì tỷ trọng lao động nông thôn có sự tụt hậu đáng kế. Lao động có chuyên môn kỹ thuật bậc cao của nông thôn quá thấp so với thành thị (3,29% so với 15,15%), tức là đa số nguồn lao động chất lượng cao không về lại nông thôn để phục vụ.

Cũng theo PGS.TS Lan Hương, các ngành kinh tế truyền thống khu vực nông thôn (đặc biệt là nông nghiệp và ngành chế tạo nông thôn) đã không tạo ra được sức tăng mạnh về việc làm. Khu vực dịch vụ mặc dù tạo ra nhiều việc làm, song chủ yếu vẫn là kinh tế tự làm và kinh tế hộ gia đình, có năng suất, tiền lương và độ đảm bảo về việc làm  thấp, do vậy đã không thu hút được lao động.

Các đại biểu tham gia hội thảo

Vì vậy, trong giai đoạn tới, Việt Nam cần có một chiếc lược toàn diện quốc gia về phát triển việc làm, gắn kết các chính sách phát triển kinh tế và đầu tư lớn với mục tiêu tạo thêm nhiều việc làm trong các ngành có năng suất lao động cao, phát triển việc làm phi nông nghiệp ở các vùng nông thôn và hỗ trợ lao động nông thôn học nghề mới khi đất nông nghiệp đang ngày càng bị thu hẹp; thúc đẩy chuyển dịch lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp và từ khu vực kinh tế phi chính thức sang khu vực chính thức.

Để thực hiện được mục tiêu trên, theo PTS. TS Lan Hương, cần tiếp tục làm rõ các vấn đề của lao động trong khu vực nông thôn để có các chiến lược việc làm đúng đắn; Hỗ trợ phát triển các ngành có hàm lượng lao động lớn, bảo đảm tạo nhiều việc làm kết hợp với cải thiện chất lượng việc làm phù hợp với mô hình phát triên kinh tế; Sử dụng tốt lao động nông thôn; Phải quan tâm sâu sắc hơn đến các tác động xã hội của các mô hình kinh tế, các vấn đề xã hội của lao động trong các khu công nghiệp và khu chế xuất; Tăng cường chính sách đào tạo nhân lực cho khu vực nông thôn, đặc biệt liên kết giữa DN-nhà trường-thanh niên nông thôn…

Nâng cao vai trò của người dân tộc thiểu số

Bên cạnh việc tạo công ăn việc làm ở khu vực nông thôn, các đại biểu cũng cho rằng vai trò của người nông dân, đặc biệt là nông dân vùng dân tộc thiểu số (DTTS) cũng đóng vai trò hết sức quan trọng trong công cuộc xây dựng NTM.

Theo PGS.TS Lê Ngọc Thắng - nguyên Viện trưởng Viện Dân tộc (Ủy ban Dân tộc): Nông dân vùng DTTS là một bộ phận hữu cơ của nông dân Việt Nam, vừa có những đặc điểm chung là người lao động nông nghiệp cư trú ở nông thôn, vừa có những đặc điểm riêng.

Nếu không chú ý đến những đặc điểm riêng của người nông dân DTTS, không nhận thức được những khó khăn trong xây dựng NTM ở vùng DTTS sẽ có những hạn chế không nhỏ đến việc thực hiện các tiêu chí, mục tiêu của chương trình trên địa bàn và đặc biệt là để phát huy vai trò của người nông dân trong cộng đồng DTTS.

Vì vậy, PGS.TS Lê Ngọc Thắng cho rằng rất cần có những giải pháp cụ thể trong chỉ đạo, đầu tư, tổ chức thực hiện các tiêu chí xây dựng NTM trên địa bàn đồng bào DTTS,  cũng như cụ thể hóa các tiêu chí liên quan đến các vùng nông thôn, tộc người, người nông dân trong cộng đồng các dân tộc thiểu số…

"Đó chính là nguyên nhân và là những yếu tố trực tiếp và gián tiếp tác động và tạo nên tính hiêu quả, tính bền vững của việc thực hiện mục tiêu các tiêu chí của Chương trình xây dựng NTM vùng miền núi và trong cộng đồng các tộc người thiểu số hiện nay và trong thời gian tới" - PGS.TS Lê Ngọc Thắng cho biết thêm.

Tại hội thảo, bên cạnh các nội dung chuyển dịch cơ cấu lao động, vai trò của người dân; thì các vấn đề  tái cơ cấu nông nghiệp, chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế nông nghiệp, nông thôn; bảo tồn phát huy giá trị văn hóa và cũng được các đại biểu thảo luận, đưa ra những giải pháp để khắc phục các hạn chế, tồn tại thời gian qua.

Kết luận hội thảo, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cho biết: Mục tiêu xây dựng NTM trong giai đoạn tới đây cần phát huy cao nhất tất cả những thành quả trong sản xuất, xây dựng thiết chế hạ tầng, văn hóa...; tập trung các nhóm giải pháp để khắc phục cho được 3 nút thắt lớn nhất được rút ra trong tổng kết kỳ này, đó là: Thứ nhất, làm sao tái cơ cấu kinh tế nông thôn, tái cơ cấu nông nghiệp, thúc đẩy sản xuất. Đây là nền tảng, bản chất của quá trình xây dựng NTM, từ đó nâng cao đời sống của người dân nông thôn.

Thứ hai, tập trung các nhóm giải pháp để khắc phục xử lý tốt vấn đề môi trường; Thứ 3, nâng cao vị thế của người nông dân, khai thác tiềm năng lợi thế, nội lực để xã hội cùng đồng hành, tạo nên sức mạnh từ đó thúc đẩy vai trò người nông dân xây dựng NTM ngày một tốt hơn.

Để hóa giải các nút thắt trên, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường đưa ra các giải pháp: Tận dụng tốt nhất yếu tố thời đại (Khoa học, công nghệ…); Tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách để phát huy tốt nhất nguồn lực (nguồn lực cả xã hội, các nguồn kinh tế và sức mạnh tự thân của người dân); Điều chỉnh lại các tiêu chí trong xây dựng NTM để đa dạng, thiết thực hơn và phù hợp với thực tế của từng vùng miền. Đặc biệt là vấn đề văn hóa phải phát huy cao nhất được bản sắc văn hóa của 54 dân tộc. Tính toán, tập trung nguồn lực, thu hút các thành phần kinh tế tham gia sâu rộng hơn, đầu tư nhiều hơn vào khu vực kinh tế nông thôn, tái cơ cấu nông nghiệp, hình thành các HTX, doanh nghiệp nhỏ, phát triển sản phẩm OCOP…, tạo ra hệ sinh thái đầy đủ từ thể chế, cơ chế, nguồn lực… với phương châm cả 3 khu vực: Nhà nước – các thành phần kinh  tế - người dân tham gia, cùng đồng hành.