Hội sàn hoa bản Thái

Sàn hoa phải được dựng ở khu đất trống cao ráo giữa bản, thường vào những ngày nhàn rỗi cuối đông, đầu xuân, khi mùa màng trên nương rẫy đã theo gùi về ngủ yên dưới mái nhà sàn. Đó cũng là mùa thu hoạch bông sợi để nam thanh, nữ tú các bản Thái đua nhau trổ tài, cán chăn, dệt khăn, thêu thùa...

Thuở nhỏ, chúng tôi thường líu tíu theo các anh chị đi chặt tre, xẻ gỗ để dựng sàn hoa. Ông tôi bảo: Bản nào dựng được sàn hoa đẹp, thu hút đông người đến xem hội, chơi hội chứng tỏ bản đó làm ăn gặp mùa, ấm no, sung túc, sẽ có nhiều dâu hiền, rể thảo.

Dù sàn hoa chỉ tồn tại có mùa, hết hội là dỡ đi, nhưng khi dựng, bản nào cũng làm rất kiên cố. Sàn cao hơn 1,5m, mặt sàn hình vuông, diện tích chừng 25m2. Làm sàn hoa thường có nhiều người tham gia do người già chỉ huy. Con trai đóng, ghép mặt sàn, thân sàn; con gái chẻ tre, vót nứa đan hàng rào bao quanh theo hình mắt cáo, cắt hoa, tô màu trang trí cho các cây nêu.

Lối lên xuống sàn hoa là 4 cầu thang đặt ở 4 góc, mỗi cầu thang có 3 bậc, đỉnh cầu thang có sợi chỉ hồng căng chắn ngang. Trên mặt sàn, 4 cây nêu nhỏ (lắc xáy) được dựng 4 góc, cây nêu gốc lớn nhất, được trang trí đẹp nhất, dựng bên bếp lửa ở giữa. Sàn hoa hoàn thành, già bản làm lễ vào lúc chập tối.

Khi bếp lửa giữa sàn được đốt sáng rừng rực, đêm hội sàn hoa bắt đầu. Trên sàn hoa có 5 sơn nữ trẻ chưa chồng, xinh xắn, nết na. Cô đẹp nhất, tài nhất ngồi cạnh cây nêu gốc, 4 cô còn lại ngồi ở 4 góc, họ vừa quay sợi, thêu thùa, vừa say sưa hát. Các cô ca lên những câu hát trữ tình của người Thái về tình yêu lứa đôi, thể hiện khát vọng sống, khát vọng yêu thương và niềm tin vào tương lai tươi đẹp.

Dưới sân, những người đến xem hội cử ra 5 chàng trai hát đối đáp với 5 cô gái. Khi các chàng trai bằng tài năng ứng đối của mình chinh phục được các cô, các cô gái nhẹ nhàng cắt đứt sợi chỉ hồng để mở cửa cầu thang, hát mời các chàng lên sàn. Xung quanh bếp lửa hồng, các chàng trai trổ tài tính tẩu, ca hát, say đắm ngắm người con gái mình thích đang bẽn lẽn quay sợi...

Càng về khuya, hội càng đằm thắm. Nhóm nắm tay nhau nhảy múa, nhóm chơi trò chơi, có đôi tâm tình... Người trung niên đến hội để sống lại những kỷ niệm một thời. Trẻ em tới hội để học cách nói hay, đối đáp khéo, học hát, học cán bông, kéo sợi...

Vinh Minh