Rau công nghệ cao chỉ mới… sống được qua ngày

Sau 2 năm đưa HTX Rau Mười Hai (Cần Đước, Long An) vào hoạt động, ông Lê Văn Giấy – Chủ tịch HĐQT HTX Rau Mười Hai đánh giá: Chỉ mới “sống được qua ngày” chứ chưa có lời.

Tắc đầu ra…

Nhìn những trại rau ăn lá được trang bị công nghệ cao “đẹp như mơ” với nhà lưới, hệ thống tưới tự động của HTX Rau Mười Hai không ai tin nơi đây đang chật vật tìm đầu ra.

Ông Lê Văn Giấy – Chủ tịch HĐQT HTX rau Mười hai thu hoạch rau cho HTX

Theo ông Giấy, hiện HTX có 8ha đất làm rau công nghệ cao với 12 thành viên. Mỗi ngày, HTX thu hoạch 5 tấn rau, nhưng chỉ bán được khoảng 1 tấn cho khu công nghiệp và một ít cho hệ thống siêu thị, số còn lại bán cho thương lái với giá rẻ mạt.

“Hệ thống siêu thị ở TP.HCM chỉ lấy rau của HTX sau khi thu ở khu vực thành phố không đủ hàng. Còn thương lái thì lúc nào cũng chờ chực ép giá” - ông Giấy bộc bạch.

Cùng loay hoay với “bài toán” đầu ra là HTX Dịch vụ nông nghiệp Đạo Thạnh (TP. Mỹ Tho, Tiền Giang). Dù việc sản xuất rau thủy canh tại HTX này mang lại hiệu quả bước đầu nhưng đầu ra cho sản phẩm vẫn chưa ổn định.

Ông Huỳnh Tấn Phúc - Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Đạo Thạnh cho biết, hướng sắp tới HTX sẽ mở rộng diện tích trồng rau thủy canh. Cái khó của HTX hiện nay là chi phí đầu tư ban đầu rất cao, đòi hỏi cần có sự hỗ trợ của Nhà nước trong việc tìm đầu ra cho sản phẩm.

“Sản lượng rau thu hoạch của HTX chủ yếu bán qua thương lái, mà thương lái thì lúc nào cũng muốn mua với giá thật thấp mà thôi” -  ông Phúc chia sẻ.

Theo Cục Trồng trọt (Bộ NNPTNT), năm 2018, sản xuất rau cả nước ước đạt 961.500ha (tăng 23.300ha so với năm 2017), năng suất ước đạt 177,8 tạ/ha (tăng 3,6 tạ/ha với năm 2017), sản lượng ước đạt gần 17,09 triệu tấn (tăng khoảng 754.500 tấn, tương đương 104,6%  so với năm 2017).

Trong đó, các tỉnh phía Nam, diện tích sản xuất rau đạt 518.300ha, năng suất đạt 190,3 tạ/ha, sản lượng đạt 9.862,3 nghìn tấn. 

Các tỉnh có diện tích và năng suất trồng rau lớn là: Tiền Giang 51.500 ha, năng suất đạt 202,4 tạ/ha; An Giang 33.300 ha, năng suất đạt 218,6 tạ/ha. Những tỉnh có năng suất đạt cao nhất là Lâm Đồng 331,5 tạ/ha, TP.Hồ Chí Minh 315,6 tạ/ha.

Cục Trồng trọt cũng cho biết, hiện trên địa bàn cả nước đã hình hành nhiều diện tích sản xuất rau tập trung áp dụng thực hành nông nghiệp tốt (GAP).

Tuy nhiên, thị trường tiêu thụ không ổn định kể cả thị trường trong nước và nước ngoài do sản xuất không chủ động về số lượng và chất lượng sản phẩm đáp ứng ngày càng cao của thị trường.

Sản xuất, kinh doanh rau gặp nhiều rủi ro, sản lượng rau tiêu thụ qua hệ thống cửa hàng còn thấp, thiếu mạng lưới kinh doanh rau chất lượng cao, rau an toàn (RAT)…

Thương lái thu mua rau tại đồng.

“Sản xuất theo hợp đồng giữa người sản xuất và doanh nghiệp đã được hình thành ở nhiều vùng sản xuất hàng hoá, song nhìn chung còn ít. Việc chấp hành theo hợp đồng ký kết của cả người sản xuất và doanh nghiệp chưa nghiêm dẫn đến tình trạng doanh nghiệp không thu mua sản phẩm theo hợp đồng hoặc dân không bán sản phẩm cho doanh nghiệp khi có sự biến động giá cả thị trường”, ông Lê Thanh Tùng – Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt đánh giá.

Dựng quầy bán rau                                  

Cục Trồng trọt cho biết, năm 2019, diện tích sản xuất rau các loại của cả nước vào khoảng 970.000ha, tăng khoảng 8.400 ha so với năm 2018, năng suất ước 195 tạ/ha, tăng khoảng 17,2 tạ/ha; sản lượng đạt 18,92 triệu tấn, tăng 1,83 triệu tấn (10,7%) so với năm 2018.

Sơ chế rau tại HTX Nông nghiệp Phước Thịnh (Long An)

Ông Tùng cho rằng, công tác quản lý Nhà nước về sản xuất rau ứng dụng công nghệ cao, tiêu thụ RAT còn có những bất cập làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người sản xuất chân chính và gây thiếu lòng tin của người tiêu dùng...

Theo ông Giấy, thời gian qua, ngành chức năng cũng dẫn vài đoàn doanh nghiệp đến tham quan mô hình RAT của HTX để đặt quan hệ thu mua. Tuy nhiên, các DN này chỉ đến rồi đi chứ không liên kết gì cả.

Để giải quyết bài toán đầu ra, ông Tùng cho biết, nên hình thành các chuỗi liên kết RAT có sự tham gia của người sản xuất, sơ chế - chế biến- phân phối, kinh doanh - tiêu thụ. Đồng thời, tăng cường công tác tuyên truyền về sản xuất và tiêu thụ RAT; phát triển các chợ đầu mối gắn với các vùng sản xuất lớn.

Cần duy trì và xây dựng một số chợ quy mô nhỏ để thuận tiện cho việc tiêu thụ RAT ở các vùng sản xuất lớn nằm xa chợ đầu mối. Xây dựng và phát triển mạng lưới tiêu thụ RAT theo các hình thức sau: Quầy RAT tại các khu dân cư, tùy theo quy mô của khu dân cư để bố trí 1 – 3 cửa hàng RAT/khu; quầy RAT tại các chợ (chủ yếu là khu vực nội thành) với số lượng 1 – 2 quầy/chợ; gian hàng RAT tại các siêu thị (1 -2 gian hàng/siêu thị). Các quầy hàng, gian hàng được hưởng một số ưu đãi về địa điểm, hỗ trợ một phần tiền thuê trong một thời gian nhất định.

“Ngoài các giải pháp chủ yếu nêu trên còn có hàng loạt các giải pháp khác như: vốn đầu tư cho sản xuất công nghệ cao, cơ chế chính sách, liên kết với các tỉnh khác về sản xuất, tiêu thụ RAT... mới mong giải quyết ổn thỏa đầu ra cho RAT”, ông Tùng chia sẻ.

Một quầy bán RAT tại hệ thống siêu thị.

Trong khi đó, bà Đinh Thị Phương Khanh – Phó Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Long An cho biết, tỉnh đang xây dựng chuỗi cung ứng hàng hóa nông sản gắn với truy xuất nguồn gốc; theo dõi chặt chẽ việc thực hiện các biên bản ghi nhớ, hợp đồng tiêu thụ đã được ký kết để có giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho các HTX rau sạch kịp thời; hỗ trợ xây dựng điểm bán thực phẩm an toàn trên địa bàn tỉnh.