Khơi thông huyết mạch bản Dao

Ký ức gian khổ

Trở lại với cổng trời Đằng Long lần này, chúng tôi không quá ngạc nhiên với con đường trải nhựa chạy trơn tru từ trung tâm xã Bắc Sơn (huyện Kim Bôi) vào đến hết bản người Dao. Nhớ lại lần đầu hạ quyết tâm chinh phục cổng trời xứ Mường này, chúng tôi đã mất ngót nghét 5 tiếng đồng hồ mới vượt qua được 6km đường toàn vực sâu và núi đá.

Con đường nối trung tâm huyện Kim Bôi với xã Bắc Sơn.

Gã thanh niên dẫn đường người bản địa nhiều khi còn muốn bỏ cuộc quay về chứ đừng nói đến mấy thằng con trai phố xá chỉ quen ngồi ô tô, xe máy. Tại một khe núi hẹp được tạo nên bởi hai vách đá lởm chởm cao thăm thẳm, chúng tôi gặp một cô bé người Dao đang luẩn quẩn đi ra đi vào với con trâu bụng căng tròn cỏ tươi.

Anh chàng dẫn đường người Mường cười: "Con trâu này lúc đi thì đói nên qua lọt khe núi, lúc về bụng tròn căng thế này thì không qua được đâu. Phải chờ cho nó đói lại thôi".

Nhắc lại những câu chuyện cũ để thấy rằng đường vào Đằng Long cách đây mấy năm thực sự là một thử thách với những ai khát khao được đặt chân tới những cổng trời huyền thoại của xứ Mường Hòa Bình. Chính vì khó khăn về đường sá nên những người Dao ở Đằng Long luôn chung thủy với những ngôi nhà gỗ rừng, mái lợp cỏ tranh.

Người dân Đằng Long hẳn sẽ chẳng thể nào quên được công trình nhà mái bằng đầu tiên được xây dựng ở bản mình với sự góp công của cả trăm lao động. Theo nhẩm tính của những người nhớ việc trong bản thì để có được ngôi nhà gạch đổ mái bằng đó, gia chủ đã phải chuẩn bị nguyên vật liệu mất vài năm.

Cứ tranh thủ những đận nông nhàn, chủ nhà lại nhờ gần trăm thanh niên khỏe mạnh trong bản vượt núi đi vận chuyển xi măng ở tận xã Cao Răm của huyện Lương Sơn. Mỗi lần như thế, chỉ riêng 2 bữa cơm cảm ơn mọi người đã linh đình như nhà có đám.

Không chỉ gian khổ đường ra trung tâm xã, người Dao Đằng Long còn phải đối diện với nghịch cảnh đất đai phì nhiêu mà vẫn nghèo xơ nghèo xác. Cả bản Đằng Long chỉ có mấy chục nóc nhà trong khi đất đai ở Thung Chừa thì đủ cho mỗi hộ canh tác cả hecta. Để đi lên Thung Chừa, người nông dân trong bản lại phải lần khe, vượt núi. Đến được nơi có nương thì đã mất nửa sức người. Đến khi thu hoạch mang được bao thóc về thì mỗi hạt thóc cũng cõng đến mấy hạt mồ hôi.

Con đường huyết mạch

Quá vất vả, năm 2009, ý tưởng mở một con đường xuyên núi đá để đi làm kinh tế được Trưởng bản Triệu Văn Tiến đưa ra. Nhìn ngọn núi đá cao vòi vọi đứng sừng sững chắn cả mặt trời, những tưởng chẳng ai ủng hộ anh trưởng bản trẻ tuổi, nào ngờ hầu hết người dân bản Đằng Long đều mạnh mẽ giơ tay đồng thuận. Nhận được sự tin tưởng của bà con, anh Tiến bắt đầu cuộc hành trình vạch cây, ngược dốc tìm đường mòn về phía cổng trời để đo, ngắm và vẽ tuyến đường tương lai. Khi kế hoạch hoàn thành, cả huyện và xã đều không tin con đường này sẽ thành hiện thực vì thi công khó như mở đường lên trời.

Thế rồi kế hoạch vẫn được tiến hành. Hàng trăm đôi tay người Dao đã đồng lòng vác cuốc, vác xẻng đi phá đá. Thế nhưng sức người có hạn, sức trời thì vô biên. Ngọn núi đá cắm sâu xuống lòng đất cả ngàn đời nay cứ đứng chắn hiên ngang như thách đố sự quyết tâm của cả bản làng. Trưởng bản Tiến lại vắt óc suy nghĩ và đưa ra phương án thuê máy về làm đường.

Đặt ra ý tưởng đó, bản thân anh Tiến cũng chẳng dám tin là mỗi hộ gia đình ở Đằng Long lại có thể sẵn sàng bỏ ra cả chục triệu đồng - số tiền phải dành dụm cả đời mới có của họ - để đóng góp cho công việc mở đường. Nhà nào người ít, nương ít, ở gần thì chỉ đóng vài triệu, nhà nào người nhiều, nương nhiều, ở xa thì đóng trên 20 triệu. Rất công bằng.

Với 400 triệu đồng tiền đóng góp, máy móc hiện đại đã hạ gục ngọn núi đá che lấp bao cuộc đời người Dao ở Đằng Long. Con đường 7km nhanh chóng hoàn thành mở ra một cuộc sống mới đầy ánh sáng cho người dân. Đường mở đến đâu, đất đai được canh tác đến đó, các loại cây kinh tế bắt đầu được đưa vào sản xuất.

Từ Thung Chừa đi xuyên sang chợ Cá (Miếu Môn, Xuân Mai, Hà Nội) chỉ mất gần 10km, gần hơn đường cũ cả chục lần. Nông sản được thông thương, thu nhập người dân Đằng Long tăng lên trông thấy. Đặc biệt, từ khi có đường, hàng chục hộ dân đã đầu tư phát triển kinh tế trang trại ở Thung Chừa, tạo được nguồn thu ổn định đến hàng trăm triệu đồng/năm giúp họ trở thành những tỷ phú nơi vùng cao Tây Bắc.

Bài 2: Những giấc mơ có điện

Trang Lê