Việt Nam sau 5 năm gia nhập WTO: Nền kinh tế dễ tổn thương!

Đây là nhận định tại hội thảo công bố báo cáo đánh giá tổng thể tình hình kinh tế - xã hội VN sau 5 năm gia nhập WTO, do Viện Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức tại Hà Nội ngày 3.4.

Tăng trưởng ngày càng thụt lùi...

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan băn khoăn: “Phải chăng chúng ta chưa tận dụng được các cơ hội, nên sau 5 năm gia nhập WTO, tiêu cực lại nhiều đến thế?!”. Bà Lan dẫn chứng: Nhiều chính sách của Việt Nam (VN) đưa ra thiếu cơ bản, không có đánh giá tác động tới đời sống người dân nên chỉ “chạy theo” hoặc “đã đâm lao thì phải theo lao"”mãi.

Năm 2009-2010, VN đã đưa ra gói kích thích kinh tế tới 8 tỷ USD, gây quá nhiều hệ lụy cho nền kinh tế. Nợ xấu, đổ vỡ doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đã xảy ra từ số tiền kích cầu dễ dãi này. “Đưa ra gói hỗ trợ kinh tế này đã không đúng với thực tế chính sách hội nhập của VN”- bà Lan nói.

Sản xuất linh kiện xe máy ở một doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.

Cũng về gói hỗ trợ kích thích kinh tế 8 tỷ USD này, Phó Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế T.Ư Võ Trí Thành thừa nhận: Bài học của hội nhập 5 năm qua là “nhiều tiền quá cũng không tốt”, bởi trong thời điểm khó khăn, tiền hỗ trợ đã gây “mờ mắt, chủ quan, không tính đến các bất ổn”. VN đã bỏ ra 8 tỷ USD để đổi lấy 1% tăng trưởng trong thời kỳ khó khăn ấy là cái giá quá đắt, chưa kể đến các rủi ro trong những năm tiếp theo.

Bà Phạm Lan Hương - nguyên quyền Trưởng ban Chính sách kinh tế vĩ mô của CIEM cũng cho biết, 5 năm qua, hội nhập đã khiến tăng trưởng của VN ngày càng thụt lùi (trung bình chỉ 6,5%/năm, trong khi từ năm 2007 trở về trước là 7,8%/năm). Nguyên nhân do khủng hoảng tràn vào kinh tế VN nhanh hơn. Mở cửa thương mại lớn nên khi các nước khủng hoảng, giảm nhập khẩu, VN đã bị ảnh hưởng nặng nề. “Tích cực đã tác động ít hơn tiêu cực, làm tăng trưởng của VN giảm đi” - bà Hương đúc kết.

“Bôi sơn hàng Trung Quốc”

“Xuất khẩu (XK) được coi là lợi thế của VN khi hội nhập, giúp VN tham gia sâu hơn vào thương mại toàn cầu nhưng 5 năm qua, XK hàng hóa của VN vẫn phụ thuộc vào nhập khẩu trung gian, phần lớn là hàng Trung Quốc để sản xuất ra được sản phẩm XK cuối cùng” - ông Nguyễn Anh Dương - Phó Trưởng ban Chính sách kinh tế vĩ mô của CIEM phân tích. Ông ví von: “Chúng ta đang bôi sơn lên hàng Trung Quốc để thành hàng VN rồi XK”!

Đứng ở góc độ phân tích sâu hơn, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cũng chỉ ra rằng, vào WTO đã không làm tăng XK của VN bao nhiêu, trước kia tăng 20% thì sau khi gia nhập WTO, vẫn chỉ xoay quanh con số này. “Hệ quả là do một thời gian dài, đầu tư đã dồn hết cho DNNN, tập đoàn kinh tế mà không mang lại giá trị XK, chỉ làm gia tăng nhập khẩu, cuối cùng chúng ta không có ngành và DN XK mạnh mà chỉ làm gia công. Các chuyên gia nói vui, công nghệ sản xuất hàng XK của chúng ta chỉ là “công nghệ đạp máy khâu (ngành dệt may), nối mối hàn (ngành đóng tàu XK)” mà thôi.

Và thực tiễn là xuất nhập khẩu gần đây đã rơi vào tay các DN FDI (trên 60% XK hiện do DN FDI thực hiện), trong khi các DN trong nước thụt lùi. “Nếu không có chiến lược cải thiện, một ngày đẹp trời, các DN FDI chuyển hướng đầu tư sang nước khác thì XK của ta gay go”-bà Chi Lan cảnh báo.

Mai Hương