Tục chia phần của người M’nông

Trong đời sống xã hội, người M'Nông có tinh thần tương thân tương ái, giúp đỡ, đùm bọc nhau, cùng chia ngọt sẻ bùi. Người M'Nông có tục chia thịt cá, hoa màu theo nguyên tắc bình quân đầu người. Từ con thú nuôi trong nhà đến thú rừng săn bắt được đều phải ăn chia đúng theo quy định của tập tục truyền thống.

Các con thú nuôi trong nhà như trâu, bò, heo... khi làm thịt phải chia. Chủ nhà chỉ giữ lại một đùi và hai miếng thịt thăn, còn bao nhiêu phân chia đều cho từng hộ trong làng. Đầu và bộ lòng chủ nhà có thể nấu vài món rồi mời các gia đình đến ăn uống tại chỗ. Khi "ăn trâu, ăn bò" mừng hội mùa, những hộ có mặt phải được gia chủ chia đủ thịt, lòng, kể cả tim, gan, cật, phổi và huyết.

Thịt thú rừng săn được cũng phải ăn chia như vậy. Nhà nào bẫy được con lợn, con mang, con nai hoặc trâu rừng cũng không được ăn một mình mà chia đều cho bà con trong làng. Người nào săn được con thú lớn phải báo cho bà con cùng đi lấy. Hộ nào có người trực tiếp tham gia được chia thịt, lòng, và đầu để ăn tập thể tại nhà chủ.

Hộ nào không có người đi, chủ phải có trách nhiệm cử người mang thịt đến từng nhà. Tuy nhiên, những con vật nhỏ thì không nhất thiết phải chia cho cả làng. Trường hợp bẫy được con gà rừng, con công hoặc con cheo thì chỉ chia cho bà con trong một gia tộc, bằng cách nấu nướng xong rồi múc chia đều cho nhau cùng ăn.

Đồng bào M'Nông thường tổ chức đi bắt cá tập thể bằng cách xúc, tát hoặc đánh thuốc. Bắt được tôm, cá họ thường nấu ăn tại chỗ. Số còn lại chia đều cho những người đi, kể cả trẻ con. Khi chia cá, đồng bào không tính theo từng hộ mà tính theo đầu người.

Hộ nào có mấy người đi thì phải được chia từng ấy phần, đàn bà mang thai được chia hai phần. Ngoài việc chia thịt thú, người M'Nông còn chia lúa, hoa màu, lương thực. Người giúp thu hoạch lúa, nếu làm một ngày công chủ nhà phải tặng cho họ từ hai đến ba khiau (gùi đựng lúa). Người xin làm công tuốt lúa, chủ nhà phải cho mỗi người một gùi lúa. Người giúp làm cỏ rẫy chủ nhà phải tặng bắp hoặc bầu bí.

Tục chia thịt, cá, hoa màu của người M'Nông phản ánh nếp sống gắn kết cộng đồng từ thời xa xưa. Đây là phong tục tập quán tốt đẹp được thể hiện qua các lễ hội. Ngày nay, tập tục này vẫn được đồng bào gìn giữ, nâng cao, trở thành một tiêu chuẩn trong quy ước xây dựng làng bản văn hóa.

Duy Hậu