Thoát án tử hình sau 18 năm tù oan, làm lại cuộc đời ở nơi “săn phù thủy”

Echols bị xem là chủ mưu của một trong những vụ án hình sự kinh hoàng nhất bang Arkansas: Xác 3 em hướng đạo sinh 8 tuổi Steve Branch, Michael Moore và Christopher Byers bị chặt nhiều nhát được tìm thấy trần truồng, chân tay bị trói bằng dây giày của các em tại một cánh rừng ở West Memphis hồi tháng 5.1993.

Giết bọn trẻ để “hiến tế” thần linh!

Ngành công tố cho rằng vụ án mạng là một nghi thức tế hiến quỷ Satan, nên họ nghi ngờ Echols, một cậu thiếu niên bỏ học, nghiện nhạc rock kim loại, thường mặc quần áo màu đen và theo một nhóm tà giáo. Năm 1994, Echols và 2 người bạn bị buộc tội giết 3 đứa trẻ và vụ án mạng này nổi tiếng với cái tên “West Memphis 3”. Lúc đó Echols mới 19 tuổi bị tuyên án tử hình bằng thuốc độc với tội danh là đầu đảng băng “West Memphis 3”. Jason Baldwin 16 tuổi - tâm thần - cùng Jesse Misskelly Jr 17 tuổi bị kết án tù chung thân. Trong 18 năm lẻ 78 ngày, anh sống chủ yếu ở khu tử tù, 10 năm cuối bị biệt giam trong một xà lim nhỏ xíu, nên anh rất thèm được sưởi nắng và tắm mưa.

Vụ án này thu hút sự chú ý của nhiều ngôi sao, gồm nam tài tử điện ảnh Johnny Depp, và họ đều khẳng định “West Memphis 3” bị tội oan. Năm 1996, toàn dân Mỹ chú ý vụ án nhờ kênh HBO làm phim tư liệu Thiên đường đã mất: Bọn giết trẻ ở đồi Robin Hood và được chiếu trên nhiều kênh TV để kể về chuyện đời Echols. Hai phim khác ra đời cùng nửa tá sách, hàng chục ngàn bài báo viết về vụ án, vạch trần nạn điều tra cẩu thả của cảnh sát, các thành viên bồi thẩm có thành kiến, nhân chứng khai man cùng một công tố viên có tham vọng chính trị. Người ủng hộ Echols nói anh bị xem là “phù thủy” và là nạn nhân của một cuộc “săn phù thủy thời hiện đại” do đám đông bức xúc trước cái chết của 3 đứa trẻ. Đến tháng 7.2007, việc xét nghiệm mẫu ADN được tiến hành (kỹ thuật pháp y này chưa có trong năm 1993) cho thấy Echols cùng 2 đồng bọn không hiện diện tại hiện trường, nhưng kết luận này cũng không đủ xóa tội cho họ. Năm 2011, dù một số nhân vật nổi tiếng và dân Mỹ gây sức ép mãnh liệt, tòa án bang không mở phiên xử mới, nhưng công tố viên Scott Ellington “giới thiệu” thỏa thuận Alford vào tháng 8 năm ấy: 3 nghi can không nhận tội nhưng đồng ý rằng ngành công tố đủ thông tin để có thể buộc tội họ, thì họ sẽ được trả tự do nhưng với điều kiện họ không được kiện chính quyền về kết án sai. Echols cùng hai bạn đành ký tên và một tuần sau, họ được tự do sau 18 năm ở tù. Echols kể anh ta được báo: “Mày có thể ngồi tù, hy vọng sẽ thoát chết và tưởng tượng chuyện kiện chính quyền, hoặc mày nên ký vào bản thỏa thuận và có thể về nhà trước khi tuần này kết thúc”. Echols trở thành gương mặt trẻ biểu tượng sự bất công của công lý. Ngay cả gia đình của một số nạn nhân cũng tha thứ cho anh ta. Nhưng công tố viên Ellington nói không ai có thể đoán chắc Echols có tội hay vô tội: “Cha mẹ các nạn nhân tin anh ta có tội và đáng tiếp tục bị tù. Nhưng nhiều người hiểu, việc xét xử lại một vụ việc xưa 20 năm là gần như không thể. Cứ 10 cuộc nói chuyện chúng tôi “đã xóa tội cho “West Memphis 3” thì có một người đáp: “Ông có ngủ ngon không khi biết đã thả 3 tên giết người?”.

Định cư ở thành phố kinh hoàng

Khi vụ án diễn ra cùng chiến dịch xóa án cho 3 nghi can, đã có những so sánh về vụ “săn phù thủy” ở Salem (bang Massachussets), nơi từng xảy ra những vụ xét xử “bọn phù thủy” hơn 300 năm trước: vào thế kỷ 17, hơn 200 người đã bị buộc tội là “phù thủy” và 20 người phụ nữ bị xử tử hình trong “cơn sốt săn phù thủy” ở Salem từ năm 1692 - 1693. Sau đó, nhiều người dính líu đã phải công khai thừa nhận sai lầm, nhưng mãi đến năm 1957, chính quyền bang mới công khai xin lỗi về những vụ án “săn phù thủy” kinh hoàng.

Ngày nay, chỗ chôn “phù thủy” và đài kỷ niệm nằm giữa các nhà hàng, cửa hiệu… Cha của một nạn nhân của “West Memphis 3” đã nói: “Tôi sẵn sàng thiêu bọn chúng, như người xưa đã làm ở Salem”, theo một tạp chí ở Boston. Năm 2012, Echols tìm được một mái nhà ở Salem. Anh cảm thấy thích hợp khi sống tại “nơi quái đản” này, vì “đó là nơi đáng sống, có tỷ lệ chấp nhận những sự việc ngoài quy chuẩn đạo đức”. Anh cũng nói những vụ án “phù thủy” phản ánh những ý tưởng điên cuồng và sự bất công của hệ thống pháp lý: “Nó cũng chẳng khác sự tra tấn. Họ đã tuyên án chết với tôi, buộc tội tôi là quỷ tìm người tế sống. May mắn là họ không thể giết tôi như ngày xưa đã có những người bị treo cổ ở đây. Chắc chắn là họ sẽ không vội tái lập sai lầm - với tôi - và có lẽ họ đã rút được bài học xương máu”.

Thực tế thì dân Salem ủng hộ Echols. Nhiều người lạ tìm anh để yêu cầu cùng chia sẻ một vòng tay ôm, khi nhận ra anh khá hiền lành. Nhưng cũng từng có những người không ưa anh, viết trên báo địa phương những tựa bài như “Từ khu tử tù đến thành phố phù thủy” và kể lể đã theo dõi anh ta sống thế nào và yêu cầu mọi người cảnh giác. Tại một siêu thị, ai đó đã dán dòng chữ “Bọn giết người đang đi dạo tự do” trên cửa nhà vệ sinh nữ…

Echols cho biết đã đọc sách biết về lịch sử Salem khi ở tù, và anh đã đưa thành phố “săn phù thủy” vào danh sách “cần làm” khi ra tù: đi thăm một chuyến cho biết. Anh đã thăm những 3 chuyến và quyết định định cư. Echols đã mở một cửa tiệm cách nhà vài khu phố, để anh giới thiệu môn thiền của đạo Phật mà anh học được trong tù. Anh cho biết: “Trong tù làm gì được chăm sóc sức khỏe. Có những lúc tôi bị bệnh đến độ ngỡ rằng không sống được qua buổi tối. Tôi chỉ còn có mỗi cách là ngồi thiền 7 giờ mỗi ngày. Việc tôi từng theo tà giáo khiến tôi suýt chết, còn thiền lại cứu mạng tôi”.

Tình yêu của nàng kiến trúc sư

Echols có bộ phim tư liệu riêng West Memphis công chiếu cuối năm 2012, do đạo diễn Peter Jackson - đạo diễn phim Chúa tể của những chiếc nhẫn - sản xuất để tỏ bày sự ủng hộ Echols. Anh cũng đang thúc đẩy mở lại cuộc điều tra cái chết của 3 chú bé, với sự hỗ trợ của nhà đạo diễn này. Anh nói: “Tôi không biết kẻ nào ra tay. Chúng ta không thể nói kẻ nào đã làm thế. Chúng ta chỉ có thể cho phép chứng cứ tự nói lên tất cả”.

Hiện Echols 38 tuổi sống trong một ngôi nhà xây hồi thế kỷ 18 cùng người vợ Lorri Davis 49 tuổi. Davis là một kiến trúc sư xinh đẹp ở New York, bắt đầu viết thư động viên Echols sau khi xem phim Thiên đường đã mất… và năm 1998, cô bỏ việc đến Arkansas để “cảm thấy gần” Echols.

Năm 1999, họ làm đám cưới theo nghi thức đạo Phật ở gian thăm nuôi, khi Echols bị giam ở khu tử tù. Đó là lần đầu tiên đôi tình nhân ôm nhau. Davis hạ quyết tâm cứu chồng khỏi cái chết và lao vào cuộc gây sức ép với chính quyền bang, và cô đã đạt được ý nguyện. Vợ chồng cô viết một cuốn sách kể về cuộc tình của họ khi anh ta còn ở tù.

Năm 2012, Echols cũng cho xuất bản cuốn sách Cuộc sống sau cái chết, kể lại chuyện đời mình và tường thuật chi tiết kinh khủng của những năm tháng ngồi tù. Anh ta học chưa tới lớp 9 nhưng đã đọc hàng ngàn cuốn sách khi ở tù, gồm các sách của nhà phân tâm học Sigmund Freud, các tiểu thuyết của các nhà văn Charles Dickens và Dostoevsky.

Vì thế, Echols đã có thể viết một áng văn xuôi mượt mà, gồm những trích đoạn từ nhật ký trong tù của anh. Sau khi được phát hành, cuốn sách lọt vào danh mục “sách bán chạy nhất” của báo New York Times. Khi có người hỏi anh học viết văn ở đâu, anh nói nhờ đọc Stephen King, tác giả các tiểu thuyết… kinh dị.