Mắm ruốc đầu cá quả, đưa cơm ngày giá rét

Bùi Việt Phương 20/02/2014 07:45 GMT+7

Chẳng nói thì ai cũng biết, cách chế biến của người Việt đôi khi chỉ từ những chất liệu mộc mạc tưởng đã bỏ đi như nhút mít, xương cá; từ những vật phẩm tưởng vô dụng như củ chuối, lá dứa... cũng tạo nên những món ăn hấp dẫn.

Nghệ thuật ẩm thực của người Việt không trọng vật liệu đắt giá hay cách chế biến cầu kì mà ở sự độc đáo và hấp dẫn của hương vị. Món mắm ruốc đầu cá quả ở đây cũng là một trường hợp như thế. Vị thơm ngon giúp đưa cơm trong những ngày giá lạnh và ấm lòng người khách phương xa ghé thăm bữa cơm đơn sơ của gia đình.

Chẳng nói thì ai cũng biết, nghệ thuật ẩm thực của người Việt không trọng vật liệu đắt giá hay cách chế biến cầu kì mà ở sự độc đáo và hấp dẫn của hương vị. Đôi khi, chỉ từ những chất liệu mộc mạc tưởng như đã bỏ đi như nhút mít, xương cá; từ những vật phẩm tưởng như vô dụng như củ chuối, lá dứa cũng tạo nên những món ăn hấp dẫn. Món mắm ruốc đầu cá quả ở đây cũng là một trường hợp như thế. Vị thơm ngon giúp đưa cơm trong những ngày giá lạnh và ấm lòng người khách phương xa ghé thăm bữa cơm đơn sơ của gia đình. Bữa đó, đã tươm tươm một bữa cơm đãi khách với giò chả, thịt gà, thịt heo rừng hấp, canh cá quả nấu cà chua. Tôi đợi mãi chưa thấy anh bạn mình vào mâm. Trở ra trái bếp phía sau nhà vẫn nghe thấy tiếng băm chặt kênh kếch. Đến gần tôi mới thấy anh đang băm nhỏ mấy cái đầu cá quả tuyền những xương xẩu chỉ vương chút thịt đỏ tươi. Thấy tôi có vẻ thắc mắc anh nói: - Tôi có món này, để xem ông thích món ngoài lề này hơn hay mâm cao cỗ đầy của bà xã tôi nhé. Tưởng anh đùa, vì biết các loại thức ăn vợ chồng anh mua từ sáng đã được chế biến. Thế nhưng, cũng vì tò mò nên tôi quyết nán lại xem anh thể hiện món độc đáo của mình như thế nào. Tuy có vẻ sốt ruột vì thấy tôi đợi lâu nhưng anh vẫn kiên trì tay dao tay thớt băm đám đầu cá quả cho thật nhỏ và nhuyễn. Vừa băm anh vừa giải thích nếu đem bỏ vào cối đá giã hay cho vào máy xay thịt thì công việc sẽ nhàn hơn nhưng món ăn lại mất đi vị ngon vì tiết hết vị ngọt theo nước. Sau khi đã băm nhỏ, anh bỏ thêm ít lá lốt tươi trong vườn vào băm lẫn cho đều và nhuyễn. Lát sau tôi lại thấy anh nêm chút ớt tươi đã lọc hạt rồi mới cho thêm chút hạt tiêu vào ướp. Đợi khi lửa đã nóng chảo, anh mới bỏ cá và chút mở vào đảo nhanh tay. Cá chín đến đâu, mùi hương thơm của xương thịt cá, của lá lốt, ớt tươi dậy lên tới đó. Khi đã ngồi vào mâm, cũng vì tò mò mà chúng tôi đều thay nhau nếm thử. Ai dè, chỉ nêm một ít vào bát cơm mà vị ngon của cá được đã bị át đi mùi tanh của lá lốt, ớt tươi cứ quyện lấy đầu lưỡi. Một cảm giác cay, nóng mà vẫn hấp dẫn toát lên từ trong món ăn độc đáo này. Như thể để giải đáp những thắc mắc về nguồn gốc món ăn này anh kể: Hồi nhỏ, vào những đợt giá rét, mẹ anh thường chế biến món này để dỗ dành con cái khi vào bữa ngại ăn những món thường ngày. Món ăn gắn với tuổi thơ lam lũ, nghèo khó nhưng cũng thật hấp dẫn và ý nghĩa biết chừng nào.

Bữa đó, đã tươm tươm một bữa cơm đãi khách với giò chả, thịt gà, thịt heo rừng hấp, canh cá quả nấu cà chua. Tôi đợi mãi chưa thấy anh bạn mình vào mâm. Trở ra trái bếp phía sau nhà vẫn nghe thấy tiếng băm chặt kênh kếch. Đến gần tôi mới thấy anh đang băm nhỏ mấy cái đầu cá quả tuyền những xương xẩu chỉ vương chút thịt đỏ tươi. Thấy tôi có vẻ thắc mắc anh nói:

- Tôi có món này, để xem ông thích món ngoài lề này hơn hay mâm cao cỗ đầy của bà xã tôi nhé.

Tưởng anh đùa, vì biết các loại thức ăn vợ chồng anh mua từ sáng đã được chế biến. Thế nhưng, cũng vì tò mò nên tôi quyết nán lại xem anh thể hiện món độc đáo của mình như thế nào. Tuy có vẻ sốt ruột vì thấy tôi đợi lâu nhưng anh vẫn kiên trì tay dao tay thớt băm đám đầu cá quả cho thật nhỏ và nhuyễn.

Vừa băm, anh vừa giải thích nếu đem bỏ vào cối đá giã hay cho vào máy xay thịt thì công việc sẽ nhàn hơn nhưng món ăn lại mất đi vị ngon do bị tiết hết vị ngọt theo nước. Sau khi đã băm nhỏ, anh bỏ thêm ít lá lốt tươi trong vườn vào băm lẫn cho đều và nhuyễn. Lát sau tôi lại thấy anh nêm chút ớt tươi đã lọc hạt rồi mới cho thêm chút hạt tiêu vào ướp. Đợi khi lửa đã nóng chảo, anh mới bỏ cá và chút mở vào đảo nhanh tay. Cá chín đến đâu, mùi hương thơm của xương thịt cá, của lá lốt, ớt tươi dậy lên tới đó.

Khi đã ngồi vào mâm, cũng vì tò mò mà chúng tôi đều thay nhau nếm thử. Ai dè, chỉ nêm một ít vào bát cơm mà vị ngon của cá được đã bị át đi mùi tanh, mùi lá lốt, ớt tươi cứ quyện lấy đầu lưỡi. Một cảm giác cay, nóng mà vẫn hấp dẫn toát lên từ trong món ăn độc đáo này.

Như thể để giải đáp những thắc mắc về nguồn gốc món ăn này anh kể: Hồi nhỏ, vào những đợt giá rét, mẹ anh thường chế biến món này để dỗ dành con cái khi vào bữa ngại ăn những món thường ngày. Món ăn gắn với tuổi thơ lam lũ, nghèo khó nhưng cũng thật hấp dẫn và ý nghĩa biết chừng nào.