Về quê “Công tử Bạch Liêu“… ăn Coóng xại!

Kinh nghiệm dân gian cho rằng nắng tốt dưa, mưa tốt lúa rất đúng trong trường hợp này.

Hằng năm hễ vào dịp tiết xuân, gần như nhà nào ở đồng bằng sông Cửu Long cũng làm loại dưa cải này để ăn kèm với thịt heo kho trứng vịt và bánh tét nhưn (nhân) mỡ.

Dưa cải.

Vị chua kết hợp với độ ngọt, béo của thịt kho nước dừa, cùng với mấy lát ớt cay nồng làm cho bữa ăn ngày xuân ở vùng quê sông nước thêm đặc biệt, nồng ấm.

Cải xanh nhổ về để nguyên bắp, rồi đem phơi nắng cho héo, cắt bỏ rễ, rồi trộn với muối hột, đường, rượu và nhất định không thể thiếu củ riềng để tạo mùi. Sau đó, dân gian cho cải vào khạp da bò, chế nước cơm vo vào, dùng dọc dừa gài cho ngập trong nước. Đậy kín nắp khạp, ba, bốn hôm cải sẽ chua. Người Việt gọi là dưa cải, người Tiều vùng Vĩnh Châu – Bạc Liêu gọi là coóng xại (âm trại là cốn xại).

Coóng xại xắt nhuyễn trộn thêm đường, tỏi, ớt ăn với cháo trắng ngon không thua gì xá pấu (củ cải muối), đây là món ăn rất có lợi cho đường tiêu hóa.

Cầu kỳ hơn người ta lấy coóng xại trộn với củ kiệu, thịt luộc thái mỏng, tôm khô và chấm nước mắm chua. Với món ăn này, người ăn sẽ cảm nhận được cái vị cay cay của cải mới, cái ngọt, béo của thịt, tôm, cộng thêm mùi thơm của đậu phộng trộn vào và cái vị hăng hăng của củ riềng, làm cho món gỏi coóng xại mang một hương vị đặc trưng không lẫn vào đâu được.

Người bình dân dùng dưa cải xào với dồi trường heo, phèo heo, chấm nước tương, ớt ăn với cơm nóng thì no quên thôi. Đây cũng là món nhâm nhi hấp dẫn mà chủ nhà dành đãi đằng khi có khách khắ, bằng hữu viếng thăm.

Cải trồng để làm dưa.

Những lúc nhà túng ngặt đồ ăn, người ta đem dưa cải xắt nhuyễn, nêm đường, bột ngọt rồi đập vài trứng vịt nuôi nhà vào, khuấy đều rồi bắc chảo lên chiên. Miếng chả chiên đơn giản ấy cũng đỡ dạ bữa ăn chiều kèm với chén nước cơm mới chắc làm canh chan.

Trải qua quá trình cộng cư lâu dài, sự kết hợp chế biến từ các món ăn của các dân tộc anh em trên vùng đất Bạc Liêu – Sóc Trăng sông Hậu không chỉ thể hiện sự gắn bó keo sơn, nghĩa tình trong cuộc sống, mà còn góp phần bổ sung, làm phong phú thêm văn hoá ẩm thực của địa phương.

Ở một góc độ khác, những món ăn tưởng chừng bình dị này, lại được nâng lên thành một thứ văn hoá, mà người ta có thể tìm thấy được qua nghệ thuật ẩm thực.