Ngày lễ ăn bánh cuốt

Khi bầy én chao liệng trên trời, hoa pơlang nở trắng cả núi rừng báo hiệu mùa xuân lại về trên miền sơn cước, cây đoót trổ hoa tím ở hai bên đường rừng Trường Sơn đại ngàn, dân làng quê tôi lại rủ nhau đi hái bông đoót để bán cho những đại lý thu mua làm chổi đoót.

Qua tháng ba (âm lịch), dân làng lại rủ nhau đi bứt lá đoót về bán cho các cơ sở làm bánh tro để bán cúng ngày mùng 5 tháng 5 và các ngày rằm, mùng một.

Các sơn nữ Cơ Tu thi gói bánh cuốt.

Già làng A Lăng Cần (70 tuổi), ở thôn Phú Túc, xã Hòa Phú, Hòa Vang (TP. Đà Nẵng) cho biết: Ở các khu vực miền núi phía tây Quảng Nam, như Đông Giang, Tây Giang... bà con dân tộc Cơ Tu có tập quán làm bánh cuốt (còn gọi là bánh sừng trâu) trong những ngày Tết, lễ hội như lễ ăn mừng lúa mới (Cha ha rootơmêê), lễ ăn mừng được mùa (Bhuối Aví), lễ ăn thề kết nghĩa anh em giữa hai làng người Cơ Tu (Pơ Ngoót)...

Khắp các thôn, bản (cr'noon, vêêl, bhươi) của đồng bào Cơ Tu, nhà nhà đều biết làm bánh cuốt (avị cuốt). Loại bánh này có hình dạng gần giống như bánh ú ở vùng đồng bằng. Tùy theo cư dân ở vùng cao hay thấp mà loại bánh này có tên gọi khác nhau: C'cot, cuốt, acuốt. Lá gói bánh có thể là lá chuối, lá dong, nhưng phổ biến nhất là lá đoót, mọc rất nhiều ở rừng, vì thế còn có tên gọi là bánh đoót.

Phụ nữ Cơ Tu đều được người già bày cách gói bánh cuốt từ rất sớm. Nguyên liệu gói bánh là nếp thơm, nếp than do đồng bào sản xuất ra. Chiếc bánh có chiều dài khoảng 12 - 15cm, ở giữa bánh phình ra, hai đầu nhọn và cong lại như hai cái sừng trâu. Bánh thường được buộc hai cái vào với nhau thành một cặp. Dường như, khi gặp nếp, lá đoót tiết ra một chất men khiến cho bánh có hương vị thơm ngon đặc biệt, không thể lẫn với các loại lá khác.

Gói xong bánh tiếp tục ngâm nước, chừng nửa buổi mới nấu. Bánh này giữ trong vài ngày, nếu để lâu bánh khô cứng lại, lúc này nướng bên bếp lửa, bánh trở nên thơm, dẻo và ngon hơn. Đồng bào Cơ Tu xem bánh cuốt là biểu tượng, sự kết tinh của âm dương, của trời đất, mưa nắng, sông suối, hồn của núi rừng nên mâm cơm cúng Yàng đều có món bánh cuốt.

Quốc Kỳ