Cơn địa chấn rung chuyển chính trường Mỹ

Từ người dân thường, giới điều tra thăm dò, các chuyên gia phân tích chính trị đến các đồng nghiệp, bạn bè và cả đối thủ đảng Dân chủ cũng không ai tin một sự thật vừa xảy ra trong cuộc bầu cử của đảng Cộng hòa ngày 10.6 tại bang Virginia.

Thủ lĩnh, nhân vật thứ hai của đảng “Con Voi” tại Hạ viện Mỹ, Hạ nghị sỹ Cộng hòa Eric Cantor đã “ngã ngựa đau đớn” trước một đối thủ ít tiền bạc và tiếng tăm hơn trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng này tại bang Virginia.

Kết quả kiểm phiếu cuối cùng tại bang Virginia cho biết ông Cantor đã bất ngờ bị Giáo sư kinh tế ít tiếng tăm David Brat, ứng viên của đảng Trà bảo thủ (Tea Party) đánh bại trong cuộc đua tái ứng cử làm đại diện của đảng Cộng hòa của bang Virginia với tỷ lệ chênh lệch khá xa 56% và 44%.

Ông Cantor, với thâm niên 14 năm tại Hạ viện, trở thành nhân vật quan trọng thứ hai của đảng Cộng hòa, thậm chí còn đang nằm trong lộ trình của đảng “Con Voi” đưa lên thay Hạ nghị sỹ John Boehner làm Chủ tịch Hạ viện trong tương lai.

Phát biểu với báo giới sau cú sốc “trời giáng” này, ông Cantor thừa nhận “rõ ràng đây là điều đáng thất vọng" không chỉ đối với cá nhân ông mà còn đối với cả đảng Cộng hòa và “tôi luôn tin tưởng sẽ có một cơ hội khác đang chờ tất cả chúng ta."

Thất bại của ông Cantor còn khó giải thích hơn khi được biết, chính khách tham gia vào Hạ viện từ năm 2000 này, đã quyên góp được lượng tiền “khủng” hơn 5,5 triệu USD cho nỗ lực tái cử so với đối thủ David Brat chỉ được vẻn vẹn 122.000 USD.

Tính ra, mức tiền ông Cantor chi cho mỗi lá phiếu là 100 USD trong khi đối thủ đảng Trà chỉ mất 5 USD.

Trước khi diễn ra cuộc bầu cử sơ bộ này trong nội bộ đảng Cộng hòa, các cộng sự của ông Cantor lạc quan nhận định, thân chủ của họ ít nhất cũng sẽ nhận được 60% số phiếu ủng hộ.

Có nhiều ý kiến khác nhau lý giải cho thất bại cay đắng này của đảng Cộng hòa. Cú ngã ngựa của ông Cantor được đánh giá là một thắng lợi rực rỡ của đảng Trà, nhưng lại là “một cơn địa chấn làm rung chuyển chính trường Washington” trước khi bước vào cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào tháng 11 tới.

Chiến thắng của Giáo sư David Brat phản ánh rõ thái độ bất mãn của cử tri đối với ông Cantor nói riêng và các nhà lập pháp của đảng Cộng hòa nói chung.

Chính khách này bị cử tri bang Virginia tẩy chay vì là người đã lên tiếng ủng hộ chủ trương cải cách luật nhập cư của chính quyền Barack Obama, một đề xuất bị nhiều nghị sỹ của đảng Cộng hòa ví như một cuộc “đại ân xá” cho những đối tượng vi phạm luật, nhập cư vào Mỹ bất hợp pháp.

Phe Dân chủ hân hoan trước thất bại của ông Cantor, nhưng Nhà Trắng lại gặp khó khăn với kết quả bỏ phiếu này bởi lẽ, với thất bại của ông Cantor, giờ đây dự luật cải cách gần như chắc chắn sẽ khó được thông qua tại Hạ viện vì các nhà lập pháp bảo thủ của đảng Cộng hòa không ai muốn rơi vào vết xe đổ của ông Cantor và do vậy sẽ mạnh miệng phản đối những thay đổi mà Nhà Trắng đang thúc đẩy theo đó cho phép khoảng 11 triệu người nhập cư đang sống bất hợp pháp ở Mỹ được nhập quốc tịch.

Thất bại của ông Cantor không chỉ gây choáng váng mà còn đẩy ban lãnh đạo của đảng Cộng hòa vào tình thế phải thay đổi cả nhân sự và chiến lược vận động tranh cử.

Trong cuộc họp nội bộ chiều 11.6, ban lãnh đạo của đảng Cộng hòa đã có sự chỉnh đốn ban lãnh đạo, dự kiến sẽ đưa Hạ nghị sỹ Kevin McCarthy, nhân vật thứ ba của đảng này thế vào chỗ ông Cantor, người ngay lập tức đã tuyên bố từ bỏ cương vị này.

Thất bại của ông Cantor trước một ứng cử viên-giáo sư đại học ít có danh tiếng cũng buộc các ứng cử viên của đảng Cộng hòa phải tính tới chuyện quay lại với nền tảng bảo thủ và các giá trị truyền thống của đảng này thay vì chỉ dựa vào tiền bạc và xem thường các đối thủ.

Với thất bại của ông Cantor, mục tiêu của ban lãnh đạo đảng Cộng hòa quyết duy trì quyền kiểm soát đa số tại Hạ viện và giành lại Thượng viện từ tay đối thủ đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ ngày 4/11 tới cũng đang trở thành một câu hỏi lớn, cho dù đảng Dân chủ cũng không thuận lợi như trong các kỳ bầu cử trước đây.

Thất bại của nhân vật quyền lực thứ hai của đảng Cộng hòa cũng báo hiệu kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới sẽ diễn ra gay cấn và có thể còn nhiều bất ngờ.