Bỏ quên khoa học về đất và phân bón

Theo GS Nguyễn Văn Bộ, đất và phân bón là 2 yếu tố đầu vào quan trọng trong sản xuất nông nghiệp, nhưng trong những năm qua, các công trình nghiên cứu khoa học về lĩnh vực này chưa được quan tâm đúng mức.

GS-TS Nguyễn Văn Bộ

GS-TS Nguyễn Văn Bộ cũng cho biết:

Trong khoảng 10 năm trở lại đây, các chương trình, dự án khuyến nông chủ yếu tập trung vào nghiên cứu các vấn đề về giống. Tuy nhiên, thời điểm này, theo tôi cần tập trung nghiên cứu các vấn đề về phân bón và đất. Theo đánh giá của thế giới, phân bón có thể làm tăng 35-50% năng suất cây trồng, trong khi giống lúa lai chỉ làm tăng 25% năng suất.

Việc tăng hàm lượng sử dụng phân bón trong những năm gần đây đã khiến đất đai bị thoái hóa nhanh. GS đánh giá ra sao về tình trạng này?

- Mỗi năm, chúng ta sử dụng 10 - 12 triệu tấn phân bón các loại. Có khoảng một nửa lượng phân bón trên bị mất đi, đây là một sự lãng phí rất lớn. Mặt khác, việc sử dụng phân bón không hợp lý, sẽ dẫn đến sâu bệnh gia tăng, đặc biệt nó làm chất dinh dưỡng trong đất; độ phì nhiêu tự nhiên của đất giảm.

Về lâu dài, để hướng tới nền nông nghiệp bảo tồn, cần phải giữ độ phì nhiêu tự nhiên của đất không bị thay đổi theo chiều xấu đi. Đây là tài nguyên không thể tái tạo trong một sớm một chiều. Để một mảnh đất phục hóa, có thể trồng lúa được phải mất hàng nghìn năm.

Thưa GS, như vậy, chúng ta làm thế nào để có thể vừa sử dụng hợp lý các nguồn phân bón vừa có thể bảo tồn được độ phì nhiêu của đất?

Bón phân dưỡng lá cho ấu trồng trong mùa lũ.

- Về nguyên tắc lấy của đất cái gì, phải trả lại cho đất cái đó. Trước đây, nông dân trả lại cho đất bằng phân bón hữu cơ cung cấp các nguyên tố đa lượng, vi lượng cho đất. Theo tính toán, phân chuồng trước đây đóng góp 30% tổng nguồn dinh dưỡng, nhưng hiện tại, người nông dân chủ yếu sử dụng phân bón vô cơ. Theo tôi, chiến lược sắp tới phải có đánh giá đúng về tầm quan trọng, vai trò, vị trí của đất nông nghiệp để có đầu tư, nghiên cứu nhiều hơn về đất.

Thực tế, khoảng 10 triệu ha đất nông nghiệp hiện nay chưa được quan tâm đúng mức. Hướng lâu dài phải đào tạo nông dân, hệ thống khuyến nông biết được đặc thù của từng loại đất; biết được đặc điểm của phân bón cơ bản; nhu cầu dinh dưỡng của cây trồng họ đang sử dụng phổ biến và mối quan hệ của các yếu tố đó với các yếu tố thời tiết, khí hậu.

Xin cảm ơn GS!

Hữu Thông