Bộ trưởng Thăng thay chủ hàng loạt dự án ODA ngành đường sắt

Bộ trưởng Đinh La Thăng vừa có quyết định thay chủ đầu tư một loạt dự án trọng điểm của ngành đường sắt sử dụng vốn ngân sách và vốn viện trợ phát triển chính thức (ODA). Trong số 13 công trình dùng vốn ODA chuyển từ Tổng công ty về Bộ, có 7 trường hợp đang thực hiện, gần một nửa còn lại đang trong quá trình chuẩn bị đầu tư.

Các đơn vị liên quan sẽ phải tiến hành những công việc cần thiết để sáp nhập Ban quản lý Các dự án đường sắt của Tổng công ty và Ban quản lý dự án Đường sắt thuộc Cục Đường sắt thành một Ban quản lý trực thuộc Bộ.

Động thái này được người đứng đầu ngành giao thông đưa ra không lâu sau hàng loạt tiêu cực của ngành đường sắt bị phanh phui. Trong đó nghiêm trọng nhất là một số quan chức chủ chốt của hai Ban quản lý đã bị bắt, khởi tố hoặc mất chức liên quan đến các dự án đường sắt đô thị Yên Viên–Ngọc Hồi và tuyến Cát Linh–Hà Đông.

Hầu hết các dự án Tổng công ty bị tước quyền làm chủ đầu tư đều có mức vốn hàng nghìn tỷ đồng, trong đó có dự án lên đến tỷ đôla. Đáng kể nhất là công trình đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số I (Yên Viên–Ngọc Hồi), với mức kinh phí giai đoạn đầu (Giáp Bát-Gia Lâm với chiều dài 15,36km và khu Tổ hợp ga Ngọc Hồi dài 3,85km) gần 19.500 tỷ đồng và tiểu dự án gian đoạn 2a từ Giáp Bát đến Ngọc Hồi dài 5,649 km, có mức đầu tư là 24.825 tỷ.

Tiếp đó là dự án nâng cấp, cải tạo tuyến đường sắt Yên Viên - Lào Cai được đầu tư với tổng kinh phí trên 5.760 tỷ đồng. Ngoài ra, dự án Hiện đại hóa thông tin tín hiệu đường sắt đoạn Vinh-Sài Gòn, tuyến đường sắt Thống Nhất, giai đoạn I vay vốn ODA Trung Quốc với tổng mức đầu tư đã vượt con số 2.400 tỷ đồng.

Tương tự, dự án Hiện đại hóa thông tin tín hiệu đường sắt các tuyến từ Hà Nội đi Lào Cai, Đồng Đăng, Thái Nguyên và Khu đầu mối Hà Nội sử dụng vốn vay ODA Trung Quốc có tổng mức đầu tư điều chỉnh hơn 2.200 tỷ đồng. Dự án Hệ thống thông tin tín hiệu đường sắt đoạn Hà Nội–Vinh vay vốn ODA của Pháp cũng có mức đầu tư gần 1.100 tỷ.

Cũng theo quyết định này, 5 dự án do Cục Đường sắt làm chủ đầu tư sử dụng vốn ngân sách cũng sẽ được chuyển về trực tiếp cho Bộ. Bao gồm 2 dự án đang triển khai là tuyến đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh–Hà Đông và dự án Yên Viên–Cái Lân. 3 dự án đang chuẩn bị đầu tư là Sài Gòn–Lộc Ninh, Biên Hòa–Vũng tàu và tuyến đường sắt và Cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện.

Nghi án Công ty Tư vấn Giao thông Nhật Bản (JTC) hối lộ để được trúng thầu dự án đường sắt Việt Nam bị phanh phui giữa tháng 3 năm nay. JTC thừa nhận đã chi 80 triệu yen cho các cán bộ thuộc Tổng công ty Đường sắt. Bộ Giao thông đã yêu cầu các đơn vị có liên quan rà soát, đồng thời thanh tra đột xuất toàn bộ các dự án do Tổng công đường sắt làm chủ đầu tư có sự tham gia của nhà thầu JTC. 

Đến tháng 5.2014, sau khi có sự trao đổi thông tin giữa cơ quan tư pháp hai bên, Bộ Công an đã khởi tố, bắt tạm giam bốn bị can để điều tra về hành vi vi phạm pháp luật trong vụ án liên quan đến việc JTC chi hối lộ, trong đó có phó tổng giám đốc Trần Quốc Đông.

Trong thời gian các bên xác minh vụ việc, ngày 2.6, phía Nhật tuyên bố tạm dừng cấp mới vốn vay ODA cho các dự án có liên quan, và chỉ đồng ý nối lại gần 2 tháng sau đó, khi Việt Nam cam kết và có các giải pháp khắc phục, phòng ngừa vụ việc tương tự tái diễn.