Tò mò món cá mòi nấu rau sam
Cách đây khá lâu, tôi có anh bạn rủ ra thăm bố mẹ vợ ở làng chài Cát Hải (TP.Hải Phòng), hồi đấy nơi đây còn là đảo hoang vu. Chạy tàu khoảng 2 giờ từ đất liền ra đảo. Đến nơi, một khung cảnh làng quê ngập tràn: Đường làng đất cát, chân đi mát rượi; có lũy tre xanh xanh; nhà cổng liếp tre, chống lên thành cổng, hạ xuống cổng đóng lại, trâu bò không vào phá vườn được; vườn trồng chuối, trồng khoai lang không đánh luống; cửa nhà gần như không khép bao giờ… Trong khung cảnh ấy, họ hàng bên vợ anh ở quanh đó nghe có khách đất liền ra chơi, đến hỏi thăm rồi bà ra nấu nướng làm cơm đãi khách.
Cá mòi nấu rau sam.
Lúc bữa ăn vui nhất, bố vợ anh bạn bỗng bảo: Tiếc quá, không biết mọi người ra chơi, nếu không đi bắt cá mòi về làm món nướng ăn thì hay quá. Anh bạn nháy mắt: Bố vợ mình đang nói về cá mòi đấy! Cá mòi? Thứ cá như thế nào? Tôi chưa biết. Tôi hỏi ông: Cá mòi nướng ngon lắm hả bác? Nó có nhiều không? Có dễ bắt không? “ Mòi không khó bắt, không sẵn. Nhưng kỳ công cũng bắt được. Cá mòi nướng ăn thì tuyệt cú mèo...”.
Món cá mòi nướng khiến tôi tò mò từ đấy. Thế nên có người rủ tôi đi Quảng Yên ăn mòi nướng, tôi buột miệng hỏi ngay: Có cá mòi nướng à? “Không. Hình như không có món đó. Nhưng có món cá mòi nấu rau sam”. Thế cũng tuyệt! - Tôi hăm hở.
Anh gọi điện hỏi quán xem có cá mòi không; thật may, họ có; lại gọi điện rủ thêm mấy người quen nữa.
Đi qua cầu Chanh chừng ba - bốn trăm mét, đến ngã ba đường rẽ vào xã Liên Vị, theo đường đó đi thêm hơn trăm mét nữa thì đến quán của anh Năm. Quán đón khách có cảm giác thân quen như người nhà; quán mở hình như chỉ để phục vụ bà con quanh xã...
Trong không khí ấm cúng gia đình đó, chúng tôi cùng nâng ly rượu ngán đun nóng, cạn, và thưởng thức cá mòi nấu rau sam.
Cá mòi nướng.
Rau sam, thứ rau hoang dại, thường nấu cùng các rau khác trong món canh rau tập tàng (cũng toàn những thứ rau hoang dại), ăn có vị chua, được ăn từ hồi bé. Nay thì cả một bát.
Những miếng cá mòi màu trắng cuộn tròn lại như những bông hoa nhài lẫn trong màu rau sam phớt đỏ, nhìn thật đẹp. Vị chua dịu nhẹ của rau sam quyện với cái bùi, cái ngậy của cá mòi, vừa nhai vừa thấy gợi nhớ rất nhiều về làng quê nghèo khó và thanh bình thuở nào. Không thấy tanh; chỉ thấy rất hợp với rượu ngán đun, còn nóng. Chúng tôi vừa ăn, vừa nhỏ nhẹ chuyện trò. Với tôi, ngoài anh bạn, những người ngồi cùng mâm lần đầu mới gặp, nhưng không hề thấy xa lạ, tưởng như đã quen thân từ lâu lắm rồi.
Trước khi ra về, anh Năm dẫn tôi xuống bếp xem cá mòi cho biết. Trong cái gian bếp rộng, có một cái tủ làm đông, nhìn qua lớp tủ thấy những con cá mòi con tươi roi rói, màu trắng, có đủ loại to có, nhỏ có cùng với các loài cá khác…