Vụ cháy chợ người Việt ở Liên Bang Nga: “Ngày đen tối của bà Côi”
Người Việt ở thành phố Kazan vẫn quen gọi là chợ Bà Côi- theo cái tên của nữ chủ nhân khu chợ- bà Đào Thị Côi. Tuy nhiên, tên chính thức của chợ người Việt này là VITARUS, được ghép từ những chữ cái đầu tiên của Việt Nam, Tatarskan và Russia.
Thiệt hại hàng tỷ rúp
Khu chợ được thành lập cách đây 19 năm, là nơi lập nghiệp của hàng ngàn người Việt xa xứ. Và không chỉ có người Việt buôn bán ở chợ Bà Côi, tại đây còn tập trung đại biểu của hơn 20 dân tộc trên thế giới: Trung Quốc, Mông Cổ, Afghanistan, châu Phi, Nga, người Tatarxtan, các nước Cộng hòa thuộc Liên Xô cũ…
Vụ hỏa hoạn xảy ra từ chiều 13.10 (theo giờ địa phương), nhưng đến chiều 15.10 (theo giờ Việt Nam), vẫn chưa có thống kê cuối cùng về thiệt hại kinh tế do hỏa hoạn gây ra. Diện tích đám cháy tăng nhanh, lúc ban đầu chỉ cháy khoảng 500m2 mặt bằng chợ, sau đó ngọn lửa bao phủ 2.800m2.
Tuy nhiên, thông tin cuối cùng từ Bộ Nội vụ Tatarskan- diện tích cháy lên đến 4.000m2. Ba dãy quầy hàng 1,2,5 ở chợ bị thiêu rụi, các dãy 3,4,6 vẫn còn lại, 312 quầy hàng và 7 cửa hàng bị cháy trụi.
Diện tích đám cháy tăng nhanh, lúc ban đầu chỉ cháy khoảng 500 m2 mặt bằng chợ, sau đó ngọn lửa bao phủ 2.800 m2.
Đến ngày 15.10, cả một vùng rộng lớn nơi chợ Bà Côi tọa lạc, không khí vẫn đặc quánh mùi khét của nhựa, nylon... Theo báo Nga, thiệt hại ước tính đến hàng tỷ rúp và khoảng 800 người mất việc làm.
Trong khi đó, tờ Business-gazeta.ru dẫn lời bà Đào Thị Côi, phát biểu trong cuộc họp với đại diện chính quyền thành phố Kazan ngày 14.10 (giờ địa phương) - vụ hỏa hoạn khiến ít nhất 449 doanh nghiệp tư nhân mất việc làm.
Theo "Business-gazeta.ru”, hiện nay chính quyền đang sắp xếp cho các tiểu thương từ chợ VITARUS có thể thuê quầy hàng mới để tiếp tục buôn bán, giải quyết số hàng hóa còn lại ở 3 khu chợ khác tại Kazan. Khu chợ trên đường Khalitova, cách không xa nhà máy nén khí, cung cấp 30 quầy hàng 10m2 với giá thuê 300 rúp/m2. Ở khu chợ Rodina, có 50 quầy từ 15-30m2. Chợ "Big Zur” còn khoảng 15 quầy hàng còn trống với giá thuê cao hơn, vào khoảng 1.600 rúp/m2.
Bà Côi có cứu nổi tiểu thương Việt?
Theo miêu tả của tờ Business-gazeta.ru, đến 9 giờ sáng 15.10, tiểu thương vẫn tập trung đông trước cổng chợ, nhưng cảnh sát đã ngăn họ lại không cho tiến sâu vào bên trong hiện trường vụ cháy.
Nhiều phụ nữ Việt không ngăn nổi tiếng nấc nghẹn đau khổ khi vốn liếng của họ đã bị thiêu rụi chỉ trong giây lát. Nhiều người đổ lỗi cho việc dập lửa quá chậm trễ khiến họ phải gánh hậu quả này. Trong khi đó, bà Đào Thị Côi cho biết, chợ vừa mới nâng cấp hệ thống cứu hỏa có giá 7 triệu rúp, trong đó có 40 bình cứu hỏa cỡ lớn trong tình trạng hoạt động tốt.
Bà Đào Thị Côi nói bà sẵn sàng xây dựng lại gian hàng mới cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng trong vòng 1 tháng rưỡi nếu có thể.
Tuy vậy, lời hứa hẹn của bà Côi không thể làm dịu hết sự mất mát đối với những tiểu thương người Việt ở đây, bởi thiệt hại của họ không chỉ là chỗ bán hàng, mà hàng hóa với số vốn hàng triệu rúp cũng đã bị thiêu rụi.
Trong nhiều năm qua, người Việt ở thành phố Kazan đã trải qua nhiều thăng trầm, có lúc công việc kinh doanh của họ cũng đã đứng trước những nguy cơ sụp đổ. Riêng chợ Bà Côi cũng đã nhiều lần đối mặt với nguy cơ đóng cửa, kể từ sau khi chợ Vòm ở thủ đô Mátxcơva đóng cửa. Với sự đấu tranh và kinh nghiệm kinh doanh của mình, bà Côi đã giúp chợ hoạt động trở lại.
Bà Đào Thị Côi không chỉ là một chủ chợ, bà còn là Chủ tịch Hội Người Việt tại Tatarskan, góp phần làm nên sự đoàn kết trong cộng đồng người Việt ở đây.
Sinh năm 1949 tại thành phố Vinh, bà Đào Thị Côi được cử đến Liên Xô cũ làm nghiên cứu sinh năm 1968. Sau khi tốt nghiệp năm 1973, bà Côi trở về Việt Nam công tác một thời gian, sau đó đến năm 1987, bà Côi trở lại Tatarskan trong vai trò là người phiên dịch cho công nhân Việt Nam tại Nhà máy May mặc số 9 và số 4 của thành phố Kazan. Cùng với nhà máy sản xuất quần áo số 4, bà Côi đã thành lập Công ty VITARUS. Năm 1994, bà Côi mở khu buôn bán của người nước ngoài. Năm 1996- khu buôn bán này phát triển thành chợ và trở thành chợ người Việt, hay còn gọi là chợ VITARUS và sau này được gọi với cái tên thông dụng “chợ Bà Côi”. Với thành công của chợ Bà Côi, trong năm 2011, bà Đào Thị Côi đã có tên trong danh sách top 25 phụ nữ kinh doanh thành công nhất ở Tatarskan, bà xếp ở vị trí thứ 10, vượt qua nhiều cái tên nổi bật khác ở Tatarskan như Elena Voitko- Giám đốc Thương mại của Riviera, hay Latypova- vợ Chủ tịch RT Gulsina Minnikhanov.