Quốc hội thảo luận về tái cơ cấu nền kinh tế: Còn ngổn ngang!

Tư nhân chưa được tham gia đầu tư

Đối với lĩnh vực đầu tư công, hệ thống chính sách thu hút nguồn lực từ khu vực tư nhân và đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư vào khu vực công có sinh lời chưa đủ mạnh để thu hút nguồn vốn đầy tiềm năng này, trong nhiều năm qua, tỷ trọng đầu tư của khu vực tư nhân trong GDP chưa có sự chuyển biến mạnh mẽ hơn. Đầu tư từ ngân sách nhà nước vẫn còn tập trung vào một số ngành, lĩnh vực mà khu vực tư nhân sẵn sàng tham gia đầu tư. “Đầu tư vào các ngành công nghệ cao, các ngành có khả năng dẫn dắt chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại còn chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra”, nội dung báo cáo nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, tình trạng đầu tư dàn trải, chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư, chất lượng công trình, dự án thấp vẫn chưa được xử lý triệt để. Chưa thực sự chú trọng đến việc phân bổ nguồn lực một cách hợp lý giữa các vùng, ngành, lĩnh vực để tạo sự lan tỏa, làm động lực cho nền kinh tế. Đặc biệt, trong kế hoạch trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2011-2015 có 807/873 dự án giao thông, thủy lợi, y tế đang đầu tư dở dang. Qua khảo sát tại một số địa phương, cho thấy việc đầu tư vào các dự án chưa dựa trên việc xác định, xem xét thấu đáo tính ưu tiên của các dự án. Một số dự án được bố trí kế hoạch, nhưng đến hết thời hạn quy định vẫn không thực hiện và giải ngân hết số vốn kế hoạch được giao, phải xin kéo dài thời gian thanh toán sang năm sau.

Chưa xử lý được các DNNN chần chừ tái cơ cấu

Tiến độ thực hiện tái cơ cấu các DNNN (doanh nghiệp nhà nước) chậm so với yêu cầu, chưa có chuyển biến mang tính đột phá, nhất là phân bổ lại nguồn lực hiện có và phương thức quản trị doanh nghiệp hiện đại phù hợp và xu hướng cạnh tranh ngày càng khốc liệt của thị trường. Tái cơ cấu DNNN chưa phân tích, xác định được cụ thể điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của từng doanh nghiệp qua đó có giải pháp tái cơ cấu, phát triển doanh nghiệp mà chủ yếu theo hình thức chuyển giao, sắp xếp, tổ chức lại trong nội bộ tập đoàn, tổng công ty hoặc giữa các DNNN; chưa xem xét, xử lý một số doanh nghiệp chần chừ trong quá trình triển khai tái cơ cấu để làm gương và tạo áp lực buộc các DNNN đẩy nhanh quá trình tái cấu trúc doanh nghiệp.

Tiến độ thoái vốn còn chậm, tổng số tiền thu về còn thấp so với tổng số vốn đã đầu tư, phần lớn các khoản đầu tư ngoài ngành có hiệu quả thấp, một số thua lỗ nên khó thu hút được các nhà đầu tư, nhất là trong bối cảnh sự phục hồi của nền kinh tế còn chậm. Việc thoái vốn tại một số doanh nghiệp có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, gián tiếp ảnh hưởng đến việc làm, thu nhập và đời sống của người lao động.

Xử lý nợ xấu thực chất vẫn lấy tiền ngân sách

Một trong những hạn chế lớn nhất của tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thời gian qua, theo báo cáo là vấn đề sở hữu chéo, đầu tư chéo. Đến nay, vấn đề này vẫn thiếu minh bạch, vốn điều lệ ở một số ngân hàng thương mại cổ phần không phản ánh đúng thực chất, dẫn đến nguy cơ chi phối, thao túng hoạt động ngân hàng.

Việc xử lý nợ xấu chậm do vướng mắc cả về thể chế và mô hình. Hoạt động của Công ty quản lý tài sản VAMC còn gặp một số vướng mắc. Mặc dù không sử dụng tiền ngân sách để mua nợ xấu nhưng những trái phiếu đặc biệt của VAMC phát hành có thể được sử dụng để vay tái cấp vốn, tái chiết khấu với Ngân hàng Nhà nước; cùng với những bất cập trong quy định pháp luật về xử lý tài sản bảo đảm dẫn đến khó xử lý nhanh và hiệu quả các khoản nợ xấu này. “Cơ sở pháp lý cho mua bán nợ xấu chưa rõ ràng; thiếu cơ chế, nguồn lực cho việc xử lý nợ xấu. Trong khi các bên liên quan thiếu động cơ để đẩy mạnh tiến trình xử lý nợ xấu thì bản thân VAMC không đủ nguồn lực để thực hiện theo phương thức "mua đứt bán đoạn”, báo cáo giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ rõ.