Lên non ăn cá mát, rau trơng

Người dân địa phương kể, cá mát sống thành đàn ở các vùng khe suối, thượng nguồn các con sông và chúng thường làm tổ trong các hang đá. Cuối xuân đầu hạ là mùa sinh sản của cá. Thích ăn cá thì cứ ngược sông, ngược suối mà tìm thôi...

Cá mát ngon là những con chỉ nhỉnh hơn ngón tay, dù chế biến kiểu gì, thịt xương đều mềm mại. Cách chế biến đơn giản nhất mà nhiều nhà hàng vẫn làm là chiên giòn. Cá bắt về còn tươi với lớp vảy óng ánh, khử mùi bùn bằng chè xanh hoặc dấm, làm sạch ruột và cho vào chảo dầu sôi. Tầm ít phút là có món ngon nóng hổi chấm cùng nước mắm ớt tươi. Vị béo ngọt của cá quyện với nước mắm mặn mòi và ớt cay nhức lưỡi đủ để ghi tên cá mát vào danh mục món ngon miền Di sản...

Nhưng đặc trưng nhất vẫn là cách chế biến của người ARem. Không cần bỏ ruột, người A Rem cứ thế cho cá vào nồi nấu cùng nén, ớt xanh và muối hạt cùng một lượng nước vừa đủ xâm xấp nồi cá. Cá chín sẽ có vị đăng đắng, thoang thoảng mùi thơm của nén và ớt xanh. Có nơi bà con còn cho thêm lá trơng khiến mùi vị của món ăn càng lạ...

Cá mát sống nơi non cao, tung tăng dưới làn nước trong vắt soi bóng từng hòn cuội nhỏ, thịt xương ngọt mát như tên gọi, nên chẳng phải chỉ riêng người nơi non cao coi cá mát là món ngon, người miền xuôi cũng biết săn lùng đặc sản. Nên cá mát đã có mặt ở nhiều nhà hàng sang trọng ở miền xuôi. Nhưng nhiều người sành ăn vẫn nhận xét, rằng cách chế biến mộc mạc chân chất của người A Rem mới thực sự mang lại hương vị riêng biệt cho món ăn dân dã này...

Khoảng cuối Xuân đầu Hạ là mùa cá mát sinh sôi nảy nở, bạn hãy cùng tôi lên non ăn cá mát và nghe người A Rem kể chuyện, những câu chuyện dài bất tận về núi non, sông suối, ngọt mát như lòng người dân miền Di sản...