Các đơn vị sẵn sàng chiến đấu, trang thiết bị quân sự được điều đến thủ đô. Đến giữa tháng Mười một, ở ngoại ô Moscow đã xây dựng được 600km chướng ngại vật, bố trí 3.700 ụ súng, 37.000 cụm "lông nhím" chống tăng. Khi đó, hàng trăm ngàn người dân Moscow đã ghi tên vào phong trào tình nguyện tham gia chống phát xít. Một số người Việt sống tại Moscow bằng họ tên Nga cũng ghi tên tình nguyện gia nhập Hồng Quân, bảo vệ thành phố. Thực tế này đã được công luận biết đến vào năm 1971, trong cuốn hồi ký của ông Vinarrov, cựu ủy viên Ban chấp hành Quốc tế cộng sản, được xuất bản tại Moscow.
Ông Vinarov, một trong những người tổ chức cuộc bảo vệ Moscow chống Đức quốc xã, đã viết về cuộc diễu hành quân sự nổi tiếng trên Quảng trường Đỏ vào ngày 7 tháng Mười Một năm 1941. Khi đó, quân đội Hitler chỉ còn cách Moscow chừng 20 km. Ông Vinarov đã nhắc đến nhóm tình nguyện viên người Việt. Về sau, sự tham gia của các chiến sĩ Hồng Quân gốc Việt tham gia bảo vệ Moscow được nhắc đến trong hồi ký của vị chỉ huy quân sự nổi tiếng Shtemenko và tướng Sudoplatov.
Ngày tháng 12 năm 1941, Liên Xô phản công chống lại hai triệu quân Đức Quốc xã, khi đó đã chạm tới cửa ngõ Moscow. Photo: RIA Novosti.
Có những người Việt tham gia bảo vệ Moscow vào cuối năm 1941, đó là tất cả những gì đã được nhắc tới trong hồi ký. Các cuốn hồi ký trên không nhắc đến họ tên, cũng không viết cụ thể những người Việt Nam này đã đến sinh sống tại Moscow từ khi nào, họ làm gì, số phận của họ về sau ra sao?
Sau một thời gian dài tìm kiếm thông tin của truyền thông và các nhà sử liệu, đã có nhiều thư từ quý báu từ các cựu nhân viên Ban chấp hành Quốc tế cộng sản, những người tham gia trận đánh bảo vệ Moscow, các nhà hoạt động Hội hữu nghị, nhân viên bảo tàng và lưu trữ được sưu tập.
Đến năm 1985, nhân kỷ niệm lần thứ 40 ngày chiến thắng phát xít Đức, họ tên của bốn chiến sĩ Hồng quân gốc Việt tham gia cuộc diễu hành trên Quảng trường Đỏ đã được xác định: đó là Vương Thúc Tình, Lý Anh Tạo, Lý Nam Thanh, Lý Thục Chắt. Trong cùng năm đó họ đã được truy tặng Huân chương Chiến tranh Vệ quốc của Liên Xô. Một người Hồng quân gốc Việt khác là Lý Phú San cũng được tặng Huân chương tương tự. Do không đủ sức khỏe để phục vụ trong quân đội, ông đã làm việc tại quân y viện Moscow, sau đó làm việc trên mặt trận lao động.
Các nhà báo Nga đã từng phát đi thông điệp trên truyền hình, đài phát thanh, trên báo, tạp chí Nga và Việt Nam về chuyện tìm kiếm các chiến sĩ Hồng quân gốc Việt từng bảo vệ Moscow. Và nhờ vào các phản hồi nhận được trong những năm qua, danh tính hai Hồng quân gốc Việt khác tiếp tục được xác định là – Lý Văn Minh và và Lý Chí Thông.
Trả lời phỏng vấn trên Tiếng nói nước Nga, Phó Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều cho rằng, việc xác định tên tuổi của các Hồng quân gốc Việt là vô cùng quan trọng. Nhờ đó, hàng triệu người Việt có thể tìm hiểu thêm về những người con của dân tộc mình. Công việc này cũng phản ánh tình cảm gắn bó của nhân dân hai nước Nga - Việt, và là sự tôn vinh của nước Nga đối với những người nước ngoài đã cùng nhân dân Nga chiến đấu chống chủ nghĩa phát xít. Công việc này là cơ sở cho việc tăng cường hơn nữa quan hệ giữa hai nước chúng ta.
