Ngày đông nhớ lạp xường Tây Bắc
Trong những ngày mùa đông lạnh giá, khi cái lạnh ngấm vào vạn vật, thì đó cũng là thời điểm, những cư dân của vùng cao Tây Bắc gác bớt công việc hàng ngày trên nương để ở nhà tránh rét bên bếp lửa hồng.
Nếu bất cứ ai từng có những lúc tránh rét như vậy bên bếp lửa hồng vùng Tây Bắc hẳn sẽ không thể nào quên hương vị của mùa đông đặc quánh trong khói bếp, rượu ngô và cả vị bùi béo của những món đồ gác bếp nơi đây.
Những món đồ ăn khô gác bếp như thịt trâu gác bếp, thịt lợn gác bếp… vốn đơn giản là một cách để bảo quản thực phẩm lâu dài, dùng khi thời tiết khắc nghiệt, không thể xuống chợ của người vùng cao. Đơn giản là vậy, ấy nhưng những món ăn gác bếp luôn có những hương vị riêng vô cùng độc đáo, không có ở bất cứ đâu.
Lạp xưởng gác bếp - hương vị độc đáo của vùng cao Tây Bắc.
Trong những món ăn gác bếp ở Tây Bắc, món lạp xường của người Mông (có nơi gọi là lạp xưởng, lạp sườn tùy theo cách phát âm). Người Mông cũng làm lạp xường từ thịt lợn băm nhỏ, trộn gia vị rồi nhồi vào trong một đoạn ruột lợn đã làm sạch, sau đó hấp chín sơ rồi treo lên gác bếp, ngay phía trên ngọn lửa.
Điều khác biệt tạo nên sự độc đáo và hấp dẫn của món ăn này là ở loại gia vị mắc khén (làm từ hạt dổi) là những thứ gia vị riêng chỉ có ở vùng núi Tây Bắc. Những loại gia vị này kết hợp trong món lạp xường, treo lên gác bếp chừng 2-3 tháng. Lạp xường được sấy khô dần cho đến khi sắt lại, vỏ ngả màu xám sẫm, khi ngửi thấy dậy mùi khói bếp lẫn với hương vị mắc khén và thịt sấy thơm bùi, ấy là lúc đã có thể ăn được.
Ở vùng cao Tây Bắc, các gia đình người Mông thường làm lạp xường gác bếp để ăn chứ không bán. Tuy nhiên, nếu du khách tới thăm một gia đình người Mông vào những ngày giá rét, có thể hỏi mua của gia chủ với giá khoảng 6-7 trăm nghìn đồng một kg. Khi ăn, người dân tộc vùng cao thường đem nướng lại, rán vàng hoặc hấp trên vung cơm cho nóng, thái khoanh, chấm với gia vị mắc khén để thêm phần đậm đà, tăng hương vị thơm bùi, hấp dẫn.
Nếu du khách có dịp đến Tây Bắc vào những ngày đông giá rét, hãy đừng quên thưởng thức những hương vị độc đáo của món ăn dân dã vùng cao này. Bên mâm cơm, cùng nhâm nhi hương vị nồng nàn của bát rượu ngô, nhấm nháp miếng lạp xường Mông gác bếp, thịt trâu sấy và vài ngọn cải mèo, miếng bánh dầy chiên….. du khách sẽ thấy mùa đông vùng cao trở nên quyến rũ, ấm áp không thể nào quên.