Ngày 12/3, các thanh sát viên thuộc Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) cho hay các tay súng ly khai ở miền đông Ukraine đã sử dụng nhiều loại vũ khí tinh vi, phức tạp của Nga, đòi hỏi phải có trình độ chuyên môn cao mới có thể sử dụng được để làm “khiếp vía” quân đội Ukraine trong các chiến dịch quân sự hồi tháng trước.
Kết luận trên được các chuyên gia của OSCE đưa ra sau khi giám sát quá trình rút vũ khí hạng nặng của hai bên ra khỏi khu vực giao tranh theo thỏa thuận hòa bình được ký kết ở Minsk sau khi chiến sự ở đông Ukraine đã leo thang lên đến mức nguy hiểm.
Ở phía bắc, các thanh sát viên của OSCE liên tục kiểm tra, giám sát những giàn phóng hỏa tiễn đã nòng của quân đội Ukraine được rút ra từ tiền tuyến. Cách đó 80 km về phía nam, một nhóm thanh sát viên khác cũng theo dõi những chiếc xe tăng hạng nặng của phe ly khai được đưa về nơi tập kết.
Theo các thanh sát viên OSCE, những chiếc xe tăng này chưa phải là thứ vũ khí đáng sợ nhất của quân ly khai. Những vũ khí hiện đại nhất, mặc dù có số lượng ít, nhưng lại đóng vai trò rất quan trọng.
Ông Nic Jenzen-Jones, giám đốc Dịch vụ Nghiên cứu Vũ khí nhận định: “Những hệ thống vũ khí cỡ lớn này tuy ít nhưng có ảnh hưởng rất lớn đến cục diện chiến trường, nếu không muốn nói là mang tính quyết định”.
Trước khi thỏa thuận hòa bình Minsk được ký kết, phe ly khai đã mở một chiến dịch quân sự quy mô lớn, tấn công dữ dội và liên tiếp đẩy bật quân đội chính phủ Ukraine ra khỏi những vị trí chiến lược. Trước uy lực của các loại vũ khí mà quân ly khai sử dụng, lính Ukraine đã phải tháo chạy khỏi sân bay Donetsk và sau đó bị vây hãm ở thị trấn quan trọng Debaltseve.
Báo cáo của công ty Dịch vụ Nghiên cứu Vũ khí cho rằng các loại vũ khí tân tiến mà phe ly khai sử dụng có nguồn gốc từ Nga, bởi chúng không hề có trong lãnh thổ Ukraine. Đây là những vũ khí mà binh lính Ukraine chưa từng đối mặt, từ những khẩu súng trường thế hệ mới cho đến những chiếc xe tăng hiện đại.
Hôm 11/3, Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg đã cáo buộc rằng Nga vẫn đang tiếp tục tuồn vũ khí cho phe ly khai ở miền đông Ukraine.
Ông Stoltenberg nói: “Chúng tôi đã và đang chứng kiến sự hiện diện cũng như sự hậu thuẫn mạnh mẽ của Nga đối với các phần tử ly khai ở đông Ukraine, bao gồm cả trang bị vũ khí, lực lượng và huấn luyện”.
Ông Joseph Dempsey thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế thì cho biết: “Chúng tôi đã nhìn thấy nhiều vũ khí trang bị, đặc biệt là xe bọc thép và những xe tăng chiến đấu chủ lực chưa từng được xuất khẩu tới Ukraine. Vậy nên có lý do để tin rằng chúng được tuồn vào từ một nguồn duy nhất, đó là Nga. Đó là những vũ khí rất tân tiến, đòi hỏi kinh nghiệm và kỹ năng tốt mới có thể sử dụng hiệu quả”.
Ông Dempsey cho rằng các chiến binh ly khai sẽ không đủ khả năng để vận hành những loại vũ khí phức tạp và hiện đại như vậy nếu không có sự huấn luyện của lính Nga.
Theo các chuyên gia phân tích, mặc dù hiện nay tình hình ở đông Ukraine đã lắng dịu sau lệnh ngừng bắn, nhưng nếu chiến sự lại tiếp tục bùng nổ, quân đội Ukraine có thể sẽ phải cần đến nhiều loại vũ khí chống tăng, radar và các hệ thống hiện đại khác nếu không muốn bị những loại vũ khí tối tân trên của phe ly khai áp đảo.