Tháp Bánh Ít, 1 trong 1.001 công trình đẹp phải đến trong cuộc đời
“Tháp Bánh Ít, một cụm tháp gồm bốn tháp, còn được biết đến với tên gọi là tháp Bạc, là một trong số những di tích kiến trúc Chăm tiêu biểu nhất hiện tồn tại đến ngày nay...” - nhà khảo cổ Stephen Anthony Murphy.
Tháp Bánh Ít thuộc địa phận xã Phước Hiệp, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định, cách TP.Quy Nhơn khoảng 20 km về phía Bắc. Sở dĩ Tháp có tên gọi như vậy bởi hình dáng kiến trúc tháp giống như chiếc bánh ít - một loại bánh đặc sản của quê hương Bình Định và còn được người dân nơi đây ví von rằng “Muốn ăn bánh ít lá gai, lấy chồng Bình Định cho dài đường đi”.
Khi đến nơi đây, bạn sẽ thấy cả một cụm gồm 4 tháp trụ vững chãi trên một ngọn đồi, cùng soi bóng xuống dòng sông Kôn.
Mặc dù mỗi kiến trúc ở Bánh Ít có một dáng vẻ riêng, nhưng tất cả chúng đều có những nét chung, đặc trưng cho cả quần thể, đó là sự thắng thế của tính hoành tráng và ngôn ngữ của khối lớn.
Cụm tháp Bánh Ít có tháp chính, tháp mái và tháp cổng. Ngôi tháp chính có vẻ đường bệ và hoành tráng từ các cột ốp, các đường nét nhô ra dọc theo mặt tường; các cửa vòm và cửa giả hình mũi lao nhọn đồ sộ, những nét thanh tú của hoa lá trên các diềm mái, những cảnh ca múa trên các mặt vòm... Tất cả làm nên nét kiến trúc thật độc đáo, hấp dẫn du khách chiêm ngưỡng.
Ngôi tháp mái ở phía Nam tháp chính có dáng mái cong hình yên ngựa mà lại như đang xoè cánh bay; trên mặt tường của tháp, các nghệ sĩ Chăm xưa đã tô điểm bằng những băng, những ô hình hoa lá...
Ở tầng kiến trúc phía dưới, tháp cổng có hình dáng và cấu trúc giống như tháp chính nhưng nhỏ hơn, ít các chi tiết trang trí hơn. Còn ngôi tháp Đông - Nam có những hình quả bầu lọ bài trí trên các tầng với các khối cong mềm mại đã làm mờ đi những đường nét và hình khối kỷ hà cứng cỏi, khô khan và nhờ vậy toà kiến trúc dịu hơn, có nhịp điệu hơn.
Đến bên Tháp, bạn sẽ thấy sự to lớn, vĩ đại của khối tháp và tưởng như những công trình kiến trúc này không phải là do bàn tay lao động tài hoa của các nghệ nhân Chămpa xưa, mà là của "các vị thần, của trời xanh":
vài giọt thàp Chàm" - Thơ Văn Cao.
Dân Việt xin giới thiệu một số hình ảnh về Tháp Bánh Ít - 1 trong “1.001 công trình kiến trúc phải đến trong cuộc đời” của NXB Quintessence (Ảnh: Hoàng Tuấn):
