Múa Giảo Long, tung chài bắt cá ở hội làng Lệ Mật
Trong lễ hội truyền thống được lưu giữ, tổ chức hằng năm ở làng Lệ Mật, nổi bật nhất phải kể đến Lễ múa Giảo Long và Lễ Đả ngư. Đây là những nghi lễ quan trọng của Lễ hội, mang nét phong tục xưa và có ý nghĩa văn hoá dân gian sâu sắc, bắt nguồn từ sự tích chàng trai họ Hoàng xả thân đánh Giảo Long, cứu xác công chúa nhà Lý.
Làng Lệ Mật thuộc xã Việt Hưng, huyện Gia Lâm, Hà Nội, hàng năm mở hội từ ngày 20 đến 24/3 âm lịch. Hội làng suy tôn chàng trai họ Hoàng (Thành Hoàng làng Lệ Mật), người có công khai hoang lập ấp. Phần lễ của hội bao gồm rước nước từ giếng làng, rước cá chép vào đình Thánh, rước cỗ (lễ vật) của 13 trại ở quận Ba Đình về dâng thần.
Tương truyền một chàng thanh niên họ Hoàng ở Lệ Mật đã tìm được ngọc thể công chúa nhà Lý sau khi bị thủy quái làm đắm thuyền chết đuối. Vua ban thưởng gấm vóc, vàng bạc nhưng chàng từ chối và chỉ xin đưa dân nghèo Lệ Mật cùng mấy làng quanh đó sang vùng đất phía tây kinh thành Thăng Long khai khẩn, làm trang trại. Vùng đất ấy dần trở nên trù phú, mở rộng thành 13 trại ấp mà sách sử gọi là khu "Thập Tam trại".
Trên ảnh là đoàn lễ rước trại Ngọc Hà với những gánh hoa biểu trưng cho nghề trồng hoa của làng.
Trên ảnh là đoàn lễ rước trại Ngọc Hà với những gánh hoa biểu trưng cho nghề trồng hoa của làng.
Cụ Hoàng Ngọc Dậu, chuyên đóng vai vị tướng nhà Lý, đang múa cờ nghênh tiếp đoàn rước của 13 trại.
Lễ hội diễn lại cảnh thủy quái (Giảo Long) mang hình dạng rắn độc bị chàng trai họ Hoàng chém đầu.
Con rắn được làm bằng nan tre lợp vải, tượng trưng cho loài thuỷ quái.
Các trai đinh làm lễ ở miếu công chúa, sau đó xuống giếng Ngọc trước đình thực hiện nghi lễ Đả ngư.
Đả ngư hay đánh cá thờ là một nghi lễ rất quan trọng trong ngày truyền thống làng Lệ Mật. Lễ tục này bắt nguồn từ sự tích chàng trai họ Hoàng xả thân đánh Giảo Long, cứu xác công chúa nhà Lý.
Lễ Đả ngư là một màn trình diễn tâm linh, thông qua đó gửi lời ước nguyện, tri ân của công chúa đối với vị Thành Hoàng làng. Ước nguyện ấy được tin rằng ứng nghiệm vào đêm trước đánh cá, trời thường vận mưa khiến cá chuyển từ Hồ Tây về giếng Ngọc.
Nhân dân địa phương ai cũng tin rằng cá của công chúa gửi về bao giờ cũng được đánh dấu bằng chấm đỏ hoặc ngả vàng trên lớp vẩy. Trong ảnh, sáng ngày 22/3 âm lịch, các trai đinh tung chài bắt cá thần dưới giếng Ngọc.
Cá thiêng sau khi trình Thánh được giao cho một người có kinh nghiệm đảm nhận việc chế biến. Trong đó, cá được cắt làm ba khúc: đầu bung, đuôi rán, giữa làm gỏi; còn xương sống băm cùng ruột tạo nên thứ nước hơi đặc sánh. Làm xong món gỏi cá sẽ đến phần tế lễ.
Bóng chuyền là một phần rất vui của lễ hội Lệ Mật với nhiều đội nghiệp dư tham dự.