Âu lo hệ lụy khai thác quặng đồng ở Sơn Động, Bắc Giang
Sống cùng nỗi lo
Năm 2014, người dân thôn Đồng Bưa đã có đơn gửi các cơ quan chức năng phản ánh Công ty CP Tập đoàn Khoáng sản Á Cường (Công ty Á Cường) khai thác và chế biến quặng đồng không có bể, bãi bã thải rắn, xả thẳng chất thải ra sông… Theo ông Hoàng Văn Đồng – Trưởng thôn Đồng Bưa thì chất thải của Công ty Á Cường đã ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt của người dân. Gần đây một số hộ đã phải đào giếng mới vì giếng cũ nước chuyển sang đục ngầu và bốc mùi hôi.
Chỉ tay về “núi” đất thải của Công ty Á Cường, ông Bùi Văn Tình – Phó trưởng thôn Đồng Bưa cho biết: Cách đây vài năm, bùn từ đây đã tràn ra ruộng lúa phía dưới. Hôm 11.5, khu rừng nhà ông (giáp ranh với mỏ) đã xuất hiện 1 vết nứt rộng khoảng hơn 1m, dài khoảng 80m và sâu thì… không đo được. Mùa nắng đã nứt thế này, mưa to đất “lỏng chân” thì rất dễ xảy ra lũ bùn, lũ ống.
Theo quan sát của PV NTNN, “núi” đất thải ở khu mỏ thôn Đồng Bưa, ước cao đến cả trăm mét, dưới chân nó là hàng chục hộ dân đang sinh sống. Nói độc mồm, nếu mưa to, đất ướt thì một tai họa lũ quét là điều rất dễ xảy ra! Hạ nguồn sông Cẩm Đàn (đoạn đặt nhà máy chế biến quặng) nước đục ngầu kéo dài cả km. Với môi trường như vậy, khó có sinh vật nào tồn tại nổi.
Sai phạm chồng sai phạm
Công ty CP Tập đoàn Khoáng sản Á Cường hoạt động khai thác chế biến khoáng sản tại huyện Sơn Động từ 2003. Nguyên liệu phục vụ sản xuất là mỏ đồng ở các thôn Đồng Bưa, Khuôn Mười (xã Cẩm Đàn), khu Đồng Tàn (xã An Bá). Theo kết luận của Sở TNMT tỉnh Bắc Giang (tại Thông báo số 35 ngày 23.5.2014), trong quá trình khai thác chế biến, Công ty Á Cường đã có nhiều vi phạm như: Chưa có báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt theo quy định đối với xưởng tuyển đồng ở thôn Đồng Bưa; chưa chuyển giao chất thải nguy hại cho đơn vị có giấy phép quản lý chất thải nguy hại quá 12 tháng; xả nước thải vượt quy chuẩn môi trường cho phép từ 5 đến 10 lần…
Những sai phạm này đều đã tồn tại từ lâu, không hiểu sao Công ty Á Cường vẫn ung dung hoạt động chục năm nay?
Trả lời PV NTNN, ông Nguyễn Văn Thịnh – Phó Chủ tịch UBND huyện Sơn Động nói, do môi trường không phải lĩnh vực ông phụ trách nên không nắm rõ. Còn ông Ngọc Minh Phụng - Trưởng phòng TNMT cho rằng, Á Cường là doanh nghiệp do tỉnh cấp phép hoạt động nên phòng muốn kiểm tra cũng khó. Về vai trò giám sát của chính quyền cơ sở (sau khi Sở TNMT ra thông báo số 35 đến nay), ông Phụng trả lời nước đôi rằng, hình như phía công ty đã xây được 1 bể chứa 1.000m3 tại khu nhà máy chế biến.
Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Tuyến – Phó Giám đốc Sở TNTM tỉnh Bắc Giang khi nói về công tác kiểm tra, giám sát tại địa phương chỉ nói ngắn gọn: “Cán bộ ở đấy (huyện – PV) yếu lắm” (?).