Vũ điệu Ya yá - Tung tung

Giữa rộn ràng âm trống, điệu chiêng của buôn làng vào hội, các sơn nam, sơn nữ Cơ Tu súng sính những bộ trang phục truyền thống đẹp nhất, nhún nhảy nhịp nhàng trong vũ điệu Ya yá - Tung tung mê đắm lòng người.

Ya yá tiếng Cơ Tu có nghĩa là thẳng lối, nhịp nhàng, là điệu múa của phụ nữ thể hiện giá trị tâm linh như sự đón đợi, muốn dâng lên trời đất để thể hiện sự biết ơn, tạ nghĩa. Tục rằng, từ thuở xa xưa, người Cơ Tu thường có những hoạt động hiến tế, dâng lễ vật cho thần linh và phụ nữ phải thực hiện phần việc đó.

Vũ điệu Ya yá - Tung tung.

Theo thời gian, động tác có tính tôn giáo này trở thành điệu múa chính, qua đó vẻ đẹp của người phụ nữ được bộc lộ. Chẳng thế mà các chàng trai Cơ Tu chưa vợ khi ngắm các thiếu nữ trong vũ điệu Ya yá với khuôn miệng luôn tủm tỉm cười, gót chân trần nhón lên yểu điệu theo vòng ngược kim đồng hồ sẽ định ngay đâu là ý chung nhân tương lai của mình. Cô nào múa càng đẹp, càng uyển chuyển càng chứng tỏ cô ấy thùy mị, nết na, yêu chồng, chăm con, tôn kính thần linh, có trái tim nhân hậu với cộng đồng...

Nếu Ya yá là vũ điệu của phụ nữ thì Tung tung là điệu múa dành cho đàn ông, mang âm hưởng mừng công, toát lên tinh thần thượng võ, tái hiện lại cảnh những đoàn thanh niên trai tráng Cơ Tu hùng dũng ra trận hay vào rừng săn thú. Tung tung tiếng Cơ Tu nghĩa là vươn lên cao, sôi động hơn nữa, mạnh mẽ hơn nữa và vững chãi hơn nữa… Đó là biểu hiện của khát vọng chinh phục vũ trụ, muốn đưa con người vươn lên ở tầm cao mới trong không gian thoáng đãng, hằng mong cuộc sống mới tốt đẹp hơn.

Khi múa, đàn ông đóng khố, choàng áo dệt bằng thổ cẩm, chân đi trần lết đất, tay nắm chắc cây khiên, cây giáo, cây mác hay cây dụ, hoặc nắm chắc tay bạn bên cạnh tung đôi tay lên vừa bước, vùa hú một cách tự tin, sôi động và hùng dũng; thể hiện sức mạnh của trai làng, không sợ khi đương đầu với khắc nghiệt của thiên nhiên hay kẻ thù đến phá hại, thể hiện niềm tin yêu cuộc sống.

Từ ngàn đời nay, trong cộng đồng Cơ Tu, Ya yá - Tung tung là vũ điệu kết hợp hài hòa của nam - nữ cũng là âm dương trong vũ trụ bao la xảy ra trong cùng một thời gian và xoay vòng trong một vòng tròn nhất định. Nhiều nhà nghiên cứu khẳng định, vũ điệu Ya yá - Tung tung đã góp phần làm nên sức mạnh trường tồn của nền văn hóa độc đáo Cơ Tu giữa đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ...

Vĩnh Minh