Đu đủ vườn nhà trong mâm ngũ quả

Ngày đó, như người lớn giải thích, sở dĩ bày thứ quả ấy vì chính cái tên gọi của nó đã nói lên ước nguyện no ấm, đủ đầy. Nhưng với lũ trẻ con chúng tôi, dường như không mảy may để ý đến điều đó, mà chỉ chăm chăm bẻ cuống lá đu đủ để chơi trò "thổi lớn" và đặc biệt thích thú khi được nếm vị ngọt mát của quả đu đủ từ vườn nhà.

Hằng ngày, những hàng đu đủ xanh ngoài vườn vẫn luôn cho trái chín. Tuy trái thu hoạch được dùng vào những công việc khác nhau, nhưng trên mâm ngũ quả thờ ông bà thì không thể thiếu được trái đu đủ.

Cây đu đủ vườn nhà (Ảnh: BVP)

Với lũ trẻ chúng tôi ngày ấy, người lớn chẳng cần nhắc đến thì cũng tự giác chấp hành. Những trái chín vàng đẹp mắt là để dành mách người lớn thu hái đem bày mâm ngũ quả. Còn những trái chín khác thì cứ thoả sức mà ăn đến mức không cần phải gọt vỏ, mà chỉ dùng dao bổ đôi rồi cầm thìa xúc. Nhưng trái đu đủ xanh lại là thứ rau trong bữa cơm hàng ngày của gia đình. Đu đủ xanh thái nhỏ nấu với canh xương, nước suýt luộc vịt cũng ngon tuyệt.  Nhưng thú vị nhất phải là món rau đắng của người Mường đem đồ với những lát đu đủ thái mỏng. Khi ăn muốn ngon phải chấm với mắm lòng cá, món rau ấy mới thật thú vị.

Đu đủ vườn nhà còn là những vị thuốc chữa cho tôi qua những trận cảm nắng. Sau những ngày nắng nóng, đi bắt cua đồng, bẫy chim, đào rế, lũ trẻ chúng tôi thường hay bị lăn đùng ra ốm, cảm nắng, nhức đầu. Khi ấy, lại thấy mẹ ra vườn hái những tàu lá đu đủ già, đem giã nhuyễn đến khi chúng tiết ra thứ nhựa hăng hắc mới bỏ thêm mấy hạt muối, bọc trong lớp xô màn đắp lên hai thái dương tôi. Lạ thay, chỉ sau một giấc ngủ, những cơn đau nhức đầu đã tan biến, thay vào đó là trạng thái khoan khoái. Mẹ bảo lá đu đủ nhiều người còn đun lấy nước uống sẽ chữa được một số bệnh…

Nhớ những buổi trưa tan học trở về nhà, nhìn hàng đu đủ đung đưa trước gió, tôi lại thấy một cảm giác bình yên, giản đơn mà ý nghĩa. Để rồi, dẫu nay có đi xa, ngắm bao hàng cây được cắt tỉa gọn gàng mà tôi vẫn thấy nhớ hàng đu đủ bình dị như một dấu ấn quê hương trong tâm hồn.