Làm Chàng Slaw tri ân người đã mất

Tranh cắt giấy được làm vào thời điểm khi có người qua đời và tổ chức tang lễ, lễ phúng viếng người quá cố, như một món quà vật chất, một công trình nhà cửa, tiền tài, phương tiện do con cháu có trách nhiệm phải làm cho cha mẹ, ông bà khi qua đời. Nó thể hiện lòng hiếu thảo với tổ tiên, là một hình thức bày tỏ lòng tri ân đối với người đã mất.

Một bộ tranh cắt giấy (Chàng Slaw) gồm: Cột tiền, nhà táng, cục vàng, cục bạc, bức trướng, con ngựa cho người chết. Nhà táng và cây tiền thường do một nhóm nghệ nhân điêu luyện trong nghề gồm 5-7 người đảm nhiệm. Trong đó, một người đứng đầu chịu trách nhiệm kỹ thuật thao tác tổng thể mọi công đoạn, quy trình của tranh cắt giấy, những người còn lại tùy theo sở trường chuyên sâu được phân công làm việc khác như gấp giấy, đan cốt đục hoa văn...

Chàng Slaw - nghề thủ công độc đáo của đồng bào Nùng ở Lào Cai (Nguồn: Báo Tin tức)

Tranh cắt giấy được làm theo hai cách: Đục trực tiếp trên khổ giấy và đục tranh theo các khuôn mẫu có trước. Các họa tiết hoa văn liên tục với nhau theo nhiều hình dáng, thường đục cả tập giấy dày nhiều lớp nên lưỡi đục phải sắc, thao tác khéo léo, tinh tế, tránh rách hỏng sẽ bỏ phí cả tập. Sau khi đục, cắt chạm trổ xong là đến cài xen các bức chạm trổ tranh giấy màu để trang trí, sao cho khi dỡ từng lớp tranh ra khỏi tập giấy, dán bồi lên một lớp giấy màu khác đối lập với màu tranh để tạo màu sắc hài hòa giữa gam nóng - lạnh mà không bị lòe loẹt.

Hoa văn trang trí của các tầng nhà táng là biểu tượng cho vạn vật gắn bó gần gũi trên phương diện đời sống sinh hoạt, sản xuất của người Nùng. Ông Nguyễn Trí Thức - Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Mường Khương cho hay: “Thông qua làm tranh cắt giấy cho người chết, người Nùng Dín như chỉ bảo, giáo dục con cháu phải biết sống có nguồn cội, có sự thủy chung, phải biết trân trọng những giá trị mà họ đang có”.