Đúng vậy! Vì vùng đồng bằng sông Cửu Long nói chung là nơi cộng cư của khá đông các dân tộc anh em (Kinh, Khmer, Hoa, Chăm…) cùng nhau quần tụ, nên văn hóa ẩm thực nơi đây cũng mang nhiều nét đặc sắc trong đa dạng. “Sim lo” là phiên âm từ “som lo m’chu” của người Khmer, có nghĩa là canh chua. Nhưng có một phần khác với món canh chua truyền thống Nam bộ là nấu với cá tươi cùng các phụ liệu (bông điên điển, bạc hà, khóm, cà chua). Còn món sim lo là nấu với tất cả các loại khô (khô cá tra, cá đuối, cá rún. v.v...) cùng phụ liệu là bắp chuối (hoặc chuối cây xắt ghém) mà thôi.
Cá xanh xương là loài cá mình dài, ít xương, thịt màu trắng, vị ngọt, được biết đến nhiều ở vùng biển Phú Quốc và Kiên Hải, Kiên Giang với những món ăn ngon như nướng muối ớt, kho ngót (kho mẳn), nấu canh chua, làm khô. Nhưng ấn tượng nhất nơi quần đảo Nam Du lại là món khô cá xanh xương nấu sim lo.
Cá xanh xương (nhiều nơi còn gọi là cá nhái, cá lìm kìm biển) hầu như có mặt quanh năm, nhiều nhất là từ tháng hai đến tháng năm nơi quần đảo Nam Du. Đây là loại cá da trơn, có mõm dài như cái kẹp, bề dài cá khoảng 7 – 8 tấc, to tròn cỡ cổ tay người lớn, da và xương cá có màu xanh lấp lánh, trọng lượng khoảng từ 2 – 4 kg/con trở lên. Cá thường sống nơi các ghềnh đá, bãi biển nơi tầng nước mặt (sâu khoảng 1 mét). Nắm bắt được những đặc tính nêu trên, cứ vào vụ, ngư dân ra khơi và dùng lưới để đánh bắt.
Để chế biến món khô cá xanh xương nấu sim lo không khó, nhưng cũng cần có những bí quyết riêng để món ăn vừa khẩu vị. Trước hết, chỉ cần mua 200 gram khô cá xanh xương (có lẫn xương và thịt mới ngon), + 1 bắp chuối (hoa chuối) + một ít gia vị (ngò om, ngò gai, ớt, cơm mẻ). Tiếp đến, bắp chuối (hoa chuối) đem về lột vỏ bỏ những phần già, lấy phần nõn, chẻ đôi, bỏ cùi và xắt những miếng mỏng (làm ghém hay xắt khúc cũng được) cho vào thau nước có pha một ít nước chanh cho không sẫm màu.
Thịt khô cá xanh xương rửa sơ với nước lạnh cho sach, để ráo. Dùng dao bén chặt khô thành những miếng vừa đũa gắp cho vào nồi nước (vừa đủ) nấu với ngọn lửa liu riu (như hầm xương) để cho các chất ngọt trong xương cá tiết ra. Cơm mẻ múc ra chén, đổ vào vợt lược nhúng vào nồi lấy nước bỏ xác. Nêm nếm gia vị (muối, đường, bột ngọt…) cho vừa khẩu vị và cho ghém chuối vào. Chờ nước sôi bùng lên là nhắc xuống ngay, không để ghém chín nhừ sẽ mất ngon!.. Cuối cùng cho ngò om, ngò gai xắt nhuyễn, vài lát ớt chín vào, múc ra tô dọn lên bàn, cùng dĩa bún, chén nước mắm ngon nguyên chất, trong đó có vài trái ớt hiểm là đủ!.
Thật thú vị khi trong buổi chiều tà bên những bãi biển xanh thơ mộng, sau những chuyến thỏa sức khám phá các đảo hoang sơ, du khách lại họp mặt đông đủ để cùng thưởng thức món khô cá xương xanh nấu sim lo thơm ngon và hấp dẫn. Bạn sẽ khó quên được một “hợp khúc” dân dã của quê hương vùng biển thân thương này.
Cá xanh xương được bày bán nơi chợ. (Ảnh: BCT)
Làm khô cá xanh xương (Ảnh: BCT)
Tô canh cá xanh xương nấu sim lo thơm lừng đầy hấp dẫn.(Ảnh: BCT)