Hạt bàng rang đường - món "nhâm nhi" thú vị ở Côn Đảo

Sau vài lần hoãn vì công tác đột xuất, cuối tuần trước tôi mới có dịp làm một chuyến tham quan du lịch Côn Đảo - nơi mà xưa kia được coi là “địa ngục trần gian” thì ngày nay lại là một địa danh nổi tiếng về khám phá du lịch biển đảo. Trước ngày tôi đi, anh bạn cùng phòng rủ rỉ mách nhỏ, đi Côn Đảo mà không khám phá món hạt bàng rang là chưa biết gì về Côn Đảo. Nghe bạn nói, tôi bỗng thấy kỳ lạ và hấp dẫn quá. Bởi đối với tôi, trái bàng, hạt bàng thật chẳng lạ lẫm gì, mà còn gắn với những ký ức tuổi thơ nơi làng quê nghèo khó năm xưa.

Tôi nhớ ngày ấy mình còn nhỏ thường đùa chơi cùng chúng bạn dưới tán bàng cổ thụ trước sân đình làng. Vào mỗi buổi trưa hè, bọn trẻ chúng tôi thường tụ tập nhau để đá bóng, đá cầu, nhảy lò cò hay tán u, … thật vui nhộn!. Mùa hè là mùa bàng ra trái; mùa đông đến là khi bàng rũ lá, rồi lại đâm chồi nảy lộc. Khi có những cơn gió to, trái bàng chín rụng lộp bộp, rơi đầy sân. Thế là, bọn chúng tôi tranh nhau lượm cạp phần thịt tươi bên ngoài, ăn có vị chua chua, ngọt ngọt rất vui miệng. Riêng có phần hạt cứng bên trong thì dùng cục đá đập lấy nhân cho vào miệng nhai, cũng có vị beo béo, bùi bùi, thật hấp dẫn.

Hũ hạt bàng rang muối và rang đường – món nhâm nhi ngon và độc đáo ở Côn Đảo.

Những lời nói của bạn hôm ấy đã cuốn hút sự tò mò của tôi trong suốt cuộc hành trình. Đặt chân đến thị trấn Côn Đảo, tôi vội vàng thuê xe gắn máy chạy vòng quanh thị trấn, xuống bờ biển ngồi nơi Cầu Tàu để chiêm ngưỡng cảnh quan và cũng ngồi ngay dưới bóng cây bàng, mường tượng về thời quá khứ!.

Trước mắt tôi là những hàng bàng cổ thụ, thân cây to cỡ hai người ôm không xuể, tàn lá xanh mướt sum suê che rợp bóng cả con đường. Gốc cây thì đen xù xì, nhiều u nần trông hình thù rất cổ quái. Vòng khắp đảo, đâu đâu cũng thấy bóng bàng xanh, cây nhiều tuổi cũng như cây mới trồng. Đi một hồi thấy mệt, tôi liền nhờ một anh xe ôm chỉ nơi bán món hạt bàng rang. Chị chủ cơ vui vẻ tiếp tôi và chia sẻ:

Mùa hè mới là mùa trái bàng chín, khoảng một tháng sau là hết. Muốn có hạt bàng để chế biến phải thu mua trái bàng chín của những người dân nơi đây. Giá thu mua đầu vụ với loại bàng rụng chưa khô có giá 20.000 đồng/ bao (10 kg), cuối vụ giá có cao đôi chút là 30.000 đồng/ bao; còn giá trái bàng đã phơi khô 50.000 đồng/bao. Và để có được 1 kg hạt bàng khô cũng mất cả ngày công. Trước hết, trái bàng phải phơi thật khô, vỏ ngả màu nâu sẫm (trái chín vỏ có màu vàng, sau chuyển màu đỏ). Dùng dao bén chặt đôi trái theo chiều ngang (cỡ 1/3), lấy hạt ra. Đây cũng là một kỹ thuật đòi hỏi sự kinh nghiệm, nếu không hạt bàng sẽ nát vụn, không rang được!. Hạt bàng có vỏ lụa màu vàng sậm (giống như vỏ đậu phộng), tương tự như hạt gạo, nhưng to gấp 4 – 5 lần, hai đầu hạt nhọn. Mỗi trái chỉ có một hạt mà thôi. Lấy hạt xong để vào thau phơi lại cho khô, rồi cho vào chảo rang. Hạt bàng có 2 cách chế biến là rang muối và rang đường.

Chế biến món hạt bàng rang muối dễ làm. Chỉ cần bắc chảo lên bếp cho hạt bàng vào rang chín, đổ ra thau. Kế đến, cho muối bọt vào chảo cùng một ít nước với ngọn lửa liu riu cho muối tan ra rồi cho hạt bàng đã rang vào. Dùng xạng đảo đều tay không ngơi nghỉ cho muối thấm khô vào hạt (tránh  bị khét). Khi vỏ hạt ngả màu nâu (như màu nếp than) và có mùi thơm, lấy một ít hạt cho vào miệng thử xem độ mặn có vừa khẩu vị là nhắc xuống.

Riêng hạt bàng rang đường nhọc công hơn, vì phải trải qua 2 công đoạn. Đầu tiên là rang muối xong đổ ra thau, để nguội. Kế đến, bắc chảo lên bếp cho đường cát vào nồi với một ít nước cho đường sôi và hơi sền sệt rồi cho hạt bàng (đã rang muối) vào. Sơ đều tay cho đến khi đường khô là nhắc xuống. Với món hạt bàng rang đường, quan trọng nhất là rang sao cho khéo, không để đường cháy, vón cục sẽ mất ngon.             

Ngoài ra, chị chủ cơ sở còn chỉ cho bí quyết về việc chọn đường sên mứt. Đường phải dùng loại đường cát trắng, đường cát ngà là hỏng, khi rang sẽ bị lợi đường. Giá hiện nay tại đây, loại hạt bàng rang muối 350.000đồng/kg, rang đường 280.000 đồng/kg.

Chiều về lang thang dưới những bóng bàng cổ thụ, nghe tiếng sóng vỗ rì rào nơi bờ biển Côn Đảo, tôi nhâm nhi nhúm hạt bàng rang… Ôi chao! Một mùi thơm hấp dẫn cũng vị béo, bùi, giòn của hạt hòa lẫn vị mằn mặn của muối thấm dần vào vị giác, … Ước gì có 1 tách trà ngon nóng đậm đặc thêm vào nữa thì thật tuyệt vời!.

Những hàng bàng cổ thụ với hình dáng cổ quái nơi Côn Đảo.

Trái bàng chín vàng lúc lỉu trên cành trông thật bắt mắt.

Trái bàng phơi khô trước khi tách lấy hạt.

Hạt bàng tách vỏ trông giống như hạt nếp than.