Lạ lùng mùa bông so đũa nở

So đũa là loại cây mọc hoang khắp các vườn tạp, mé sông, bờ ruộng ở đồng bằng miền Tây Nam bộ.

Cây so đũa có thân cao và thẳng, trái dài thon thả, đều đặn giống như những chiếc đũa xếp song song, từng cặp treo lủng lẳng trên cành. Có lẽ từ hình ảnh này mà dân gian gọi loài cây này như thế.

Khi những cơn mưa cuối mùa vừa dứt, những cơn gió bấc se lạnh ùa về thì cũng là mùa bông so đũa nở trắng ở khắp nơi. Những chùm bông trắng, xanh xanh,… rung rinh trong gió, e ấp, dịu dàng. Lúc nước rong, mặt sông mênh mông, nhẹ buông mái chèo lặng lẽ cập sát mé, dói tay hái từng chùm so đũa mỏng manh thơm ngát, cảm giác mới an lành làm sao.

Mùa bông so đũa nở, ngon nhất nên hái vào buổi sớm mai, khi từng chùm hoa còn đọng hơi sương, nở oà trong ánh nắng mới lên, tinh khiết và trong trẻo. So đũa hái về nhặt bỏ cuống và chót nhụy đắng, rửa nhẹ trong nước để tránh bầm dập mất ngon.

Cây so đũa.

Bông so đũa nấu canh chua cá rô đồng dân dã mà đậm đà biết bao. Cá rô có màu từ xanh xám đến nhạt, nắp mang cá có hình răng cưa, rất khỏe, chúng sống khắp sông rạch, ao đìa, lung bàu, thửa ruộng … ở miệt đất này.

Để nấu nồi canh chua, trước hết người ta bắt cá rô đồng đem về làm sạch để ráo. Nấu nước sôi, cho cơm mẻ vào, lược lấy nước chua (có người không nấu cơm mẻ mà nấu bằng me, bần, nhưng tất cả đều được lược bỏ cái chỉ lấy nước). Nước sôi lại thì thả cá vào. Nấu nhỏ lửa để cá không bị nát, khi nước sôi lần nữa thì cho bông so đũa vào, nêm rau cần dày lá, hoặc ngò gai, ít lát ớt, nêm nếm rồi nhắc xuống ngay, để lâu bông so đũa rục sẽ mất ngon.

Món cá rô đồng nấu canh chua bông so đũa.

Người miền Tây Nam bộ nổi tiếng với chuyện ăn “ngọt” hơn các vùng miền khác. Món canh chua cũng vậy, người ta chỉ nêm đường, muối, ít người xài đến bột ngọt.

Ăn canh chua cá rô đồng nấu với bông so đũa thường là nước mắm nguyên chất, thả vô mấy trái ớt hiểm chứ không pha chế gì thêm. Không biết món ăn này có giá trị dinh dưỡng cho người phụ nữ đến đâu, mà dân gian cứ truyền tai câu hát:

“Canh chua nấu cá rô đồng/ Nửa đêm thức giấc nhớ chồng đi xa” – Ca dao.