Chống tham nhũng, thanh tra ngồi chờ... điện thoại

Cục Chống tham nhũng (Thanh tra Chính phủ) vừa công bố 3 số điện thoại đường dây nóng để tiếp nhận các phản ánh tố cáo hành vi tham nhũng, tặng quà tết trái quy định. Thông tin này thực ra rất buồn cười, bởi vì tham nhũng thì không có, còn tặng quà tết cơ bản là chẳng bao giờ trái với quy định.

Trong năm qua, hai địa phương lớn nhất nước là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đều không có tham nhũng, dù theo Tổng Thanh tra Chính phủ Huỳnh Phong Tranh nhận định là thanh tra ở hai thành phố này làm việc rất tích cực. Lực lượng thanh tra làm việc tích cực cả năm còn không phát hiện tham nhũng, 3 cái điện thoại chống tham nhũng làm sao?

Phản ánh tố cáo hành vi tặng quà tết trái quy định thông qua đường dây nóng thực sự là một việc làm không cần thiết. Bởi quy định về việc tặng quà tết chỉ được áp dụng đối với việc dùng ngân sách. - Quyết định 64/2007 của Thủ tướng Chính phủ quy định: “Nghiêm cấm việc sử dụng tiền, tài sản của Nhà nước hoặc có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước để làm quà tặng không đúng quy định dưới mọi hình thức.” Quy định thì rất rõ ràng, vấn đề là dù có dùng ngân sách để làm quà tết thì nó cũng được chuyển hóa để qua mắt các cơ quan chức năng, nên người dân có tài thánh cũng không thể bằng mắt thường mà phân biệt được nguồn gốc của món quà từ đâu mà phản ánh.

Năm ngoái, số điện thoại nóng nhận được 65 cuộc điện thoại tố cáo. Kết quả không có trường hợp nào nhận quà sai quy định. Tôi tin đây là một kết quả chính xác!

Năm nay, với hẳn 3 số điện thoại nóng, dẫu số lượng cuộc gọi tố cáo có thể là 650, hay 6.500 thì vẫn sẽ không có trường hợp nào nhận quà sai quy định.

Tặng quà, và nhận quà vốn dĩ là một thứ văn hóa không có gì sai trái. Nó chỉ sai khi động cơ của hành vi đó nhằm đạt được những lợi ích cá nhân, gây phương hại đến lợi ích của cộng đồng. Mà để chứng minh được động cơ đó, thì không thể trông vào những cuộc gọi của nhân dân.

Ba số điện thoại tiếp nhận phản ánh tố cáo tham nhũng và tặng quà tết trái quy định thực chất chỉ là một hình thức nhằm khẳng định sự bất lực của ngành thanh tra đối với vấn đề chống tham nhũng. Ngành thanh tra, với những công cụ trong tay, với sự “tích cực” nhưng không thể phát hiện ra tham nhũng, nhưng ai cũng nói là tham nhũng hoành hành. Vậy thì đây, hẳn 3 số điện thoại 24/24, bà con bảo có tham nhũng thì bà con phản ánh đi!

Trông chờ người dân gọi điện cho thanh tra để tố cáo tham nhũng, đó là sự cùng quẫn của con đường đấu tranh chống tham nhũng. Nếu chống tham nhũng là dựa vào việc phát hiện tham nhũng để trừng phạt thì không khác nào thả gà ra đuổi.

Con người, dù ở đâu, ở thời điểm nào thì cũng bị chi phối bởi lợi ích. Tham nhũng, đã đang và sẽ mãi mãi tồn tại khi nó có môi trường để dung dưỡng và phát triển. Một môi trường thiếu vắng sự công khai minh bạch, thiếu vắng những công cụ kiểm soát lợi ích thì sẽ luôn tồn tại tham nhũng.

Trong một môi trường như thế, trao trách nhiệm chống tham nhũng cho ngành thanh tra là trao cho họ sự bất lực để ngồi... chờ nghe điện thoại.