Xanh mướt những luống khổ qua ven sông Thu Bồn

Ở xứ Quảng quê tôi thông thường phải qua ngày 23 tháng 10 âm lịch thì những đợt lũ lụt cuối mùa mới bắt đầu chấm dứt, bầu trời trở lại thoáng đãng, trong xanh. Năm nay thời tiết khác lạ, những cơn mưa chỉ xuất hiện lẻ tẻ, ào ào rồi bất chợt tạnh ráo, hửng nắng như phương Nam nên không bị lụt. Mực nước của sông Thu Bồn ở đỉnh cao nhất cũng chỉ mấp mé bờ tre nên bà con nông dân có điều kiện làm nà sớm.

Nà là những bãi đất phù sa ven sông rất màu mỡ, tươi tốt, được dòng sông Thu Bồn ban tặng. Trước đây, nà thường được trồng dâu nuôi tằm, trồng dưa hấu, rau, đậu… song năng suất thấp nên bây giờ nông dân canh tác các loại cây ngắn ngày có hiệu quả kinh tế cao hơn như đu đủ lùn Đà Lạt, dây khổ qua, ớt Thái Lan.

Các luống khổ qua ven bờ sông Thu Bồn lú nhú vô kể trái non.

Ngoại tôi cũng có hơn một sào đất nà phía bãi bồi trước nhà. Năm ngoái, ngoại tỉa đậu xanh xen canh dưa hấu nhưng khi những quả dưa mới hườm hườm, chưa đỏ ruột còn nằm ngổn ngang, chen chúc trên đất cát mịn thì trận lụt trái mùa tháng Tư nhấn chìm trong con nước đỏ ngầu. Thế là ngoại cũng như bao người nông dân lam lũ mất trắng nên lo sợ bị rủi ro lặp lại. Năm nay ngoại chỉ trồng khổ qua cho chắc ăn. Khổ qua còn có tên gọi là mướp đắng. Nhưng người dân xứ Quảng chỉ gọi là ổ qua.

Vừa rồi về quê thăm ngoại, tôi lững thững bước ra bãi nà để xem những luống khổ qua ven sông Thu Bồn xanh mướt mọc san sát bên nhau thật mát mắt. Ngoại bảo: Qua hăm ba tháng mười là ngoại tranh thủ xới đất, vun luống, vô phân bón rồi mang bầu cây con (loại cây giống được ươm để cho nảy mầm, ra lá trước) ra trồng. Khi các bầu cây con được trồng xong thì dùng những thanh tre hay các nhánh gai tre được tận dụng làm giàn theo kiểu hình chữ A để cho dây khổ qua leo cao thì trái mới nhiều.

Những quả khổ qua bắt đầu trong giai đoạn lớn nhanh.

Trái khổ qua đầu mùa như thế này có thể hái nấu canh thịt bò.

Ngày trước, người dân chưa mắm bắt kỹ thuật nên chỉ thả khổ qua bò trên các giàn có trụ hoặc các nhánh tre được cắm thẳng đứng trên luống nên dây bò chồng lấn, thiếu ánh nắng, không thoáng gió, ong, bướm tiếp cận nhuỵ hoa hạn chế… nên quả ít hơn so với kiểu làm giàn hình chữ A.

Mới hơn một tháng mà những luống khổ qua của ngoại đã phủ kín, xanh rì, lún phún vô kể những quả  non bằng ngón tay út. Thỉnh thoảng còn bắt gặp những quả ra sớm đã to bằng trái bắp, có thể hái nấu canh rất ngon lành hoặc mang ra chợ bán được giá hơn khi khổ qua rộ mùa thu hoạch.

Từng đợt gió sáng sớm mơn man qua bãi nà nhè nhẹ làm cho các luống khổ qua mảnh mai, yếu ớt lao chao. Các chú ong vẫn cứ rập rờn theo từng đợt gió miệt mài bám riết vào những cánh hoa mỏng manh tí xíu vàng rực để hút mật. Những giọt sương đêm còn treo lơ lửng trên các tán lá khổ qua trong veo giống như những hạt ngọc càng làm cho những luống khổ qua ven sông Thu Bồn đẹp lạ lùng!