Mâm cỗ ở bản Mường cũng chẳng cầu kì, các nguyên liệu chỉ trong vườn, ngoài rừng nhưng thật hấp dẫn. Hoa chuối rừng thái mỏng, lá và quả đu đủ, xương sông… Tất cả được đem đồ rất khéo, khi chín chấm với lòng cá nấu mẻ. Ít gạo nếp đồ thành xôi nhiều màu sắc hay ống cơm lam thơm nức vỏ tre còn tươi và vết lửa xém. Miếng thịt nướng kẹp thanh tre, hũ rượu cần ủ men nhiều ngày, bát canh loóng nấu từ thịt và thân cây chuối non để giải rượu, thanh lọc cơ thể sau những ngày Tết…
Những món ăn dân dã trong cỗ lễ của đồng bào Mường (ảnh minh họa).
Những món ăn ngon nhưng dân dã - đó là tất cả những gì gắn với bản sắc, thói quen và những bài học quý giá để chế biến, làm nên những món ăn (cũng là vị thuốc) khiến khách tới thăm bản thích thú còn hơn cả “sơn hào hải vị”. Người Mường vốn hiếu khách, khéo léo và sáng tạo trong đời sống sinh hoạt nên khéo tạo ra sự sang trọng mà bình dị như thế.
Bát canh loóng trong mâm cỗ lá.
Đã từ lâu, những mâm cỗ mẹt, cỗ lá hiện diện trong hàng quán nơi phố xá với cái giá bao giờ cũng cao hơn những món ăn thông thường. Nhưng phải là khi đến với bản Mường, sống giữa cảnh sắc núi rừng, ân tình làng bản, với cây rau rừng, hoa cỏ vườn nhà, con cá suối… những thứ giản đơn mà hợp lại thành món ăn đậm đà hương vị và ý nghĩa mới cảm nhận hết được vẻ đẹp của cuộc sống nơi đây.