Phải “tự nguyện” nộp 2 triệu đồng nếu sinh con thứ 3?

Tự nguyện hay bắt buộc?

Phản ánh với báo điện tử Dân Việt, anh Nguyễn Mạnh Cường (thôn Lạc Trung, xã Bình Dương, huyện Vĩnh Tường) cho biết, cũng như nhiều gia đình sinh con thứ ba trước đó trong thôn, anh vừa phải tới UBND xã để nộp số tiền 2 triệu theo yêu cầu của cán bộ xã, rồi mới làm được giấy khai sinh cho người con thứ ba của mình vào thời điểm cuối tháng 1.2016. Sau thời gian này, khi biết rằng quy định mới của Nhà nước không xử phạt đối với các gia đình, cá nhân sinh con thứ ba, anh Cường tiếp tục xuống UBND xã để hỏi và được các cán bộ ở đây giải thích rằng số tiền anh nộp là để ủng hộ “Quỹ Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình”.

 Gia đình anh Nguyễn Mạnh Cường. Ảnh PV

Trong quá trình trao đổi, anh Cường đã cung cấp cho phóng viên một tờ phiếu thu để chứng minh việc mình đã nộp tiền cho UBND xã. Qua quan sát, tờ phiếu thu do cán bộ UBND xã lập thiếu khá nhiều thông tin như: tên đơn vị thu tiền, bộ phận thu tiền, chữ ký của thủ trưởng đơn vị, dấu xác nhận của Ủy ban xã...

Lý do nộp tiền được ghi trong tờ phiếu thu là: “Thu tiền đóng góp quỹ DS – KHHGĐ”. Ảnh PV

Anh Cường nói: “Nếu là ủng hộ thì tôi có thể tùy tâm. Tôi có hể ủng hộ 5 triệu hoặc hơn, hay chỉ 300.000 đồng tùy theo điều kiện gia đình, chứ không quan trọng là bắt buộc phải nộp theo mức 2 triệu.”

Sau khi tìm hiểu tình hình tại xã Bình Dương, nhóm phóng viên tiếp tục tìm tới nhà của gia đình anh Nguyễn Văn Hà và chị Lê Thị Bình tại xã Lũng Hòa, huyện Vĩnh Tường. Khi nhóm phóng viên tới nơi, rất nhiều gia đình sinh con thứ ba, thứ tư trong xã Lũng Hòa cũng có mặt ở đây để chia sẻ về việc trạm y tế xã Lũng Hòa thu tiền các gia đình, cá nhân trong xã sinh từ ba con trở lên trong 2 năm qua.

 Nhiều gia đình sinh con thứ ba tập trung trước cổng nhà anh Hà, chị Bình. Ảnh PV

Chị Lê Thị Bình chia sẻ: “Khi tôi sinh con thứ ba, chính quyền xã nói là tôi phải nộp phạt 2 triệu. Tôi cũng băn khoăn và hỏi nhiều nơi, thậm chí, tôi còn nhờ tới sự tư vấn của luật sư qua tổng đài và nhận được câu trả lời là trường hợp của tôi không bị phạt. Nhưng khi ra xã, Ban Tư pháp xã yêu cầu tôi gặp sang trạm trưởng Trạm Y tế xã để xin xác nhận. Lúc chồng tôi sang gặp anh trạm trưởng, anh này yêu cầu chồng tôi phải đóng đủ 2 triệu, rồi mới viết xác nhận vào mặt sau của tờ giấy chứng sinh. Sau khi chồng tôi đóng đủ tiền, tôi đã mang tờ giấy đó sang Ban Tư pháp xã và được cấp giấy khai sinh.”

Chị Bình cũng cho biết thêm, 2 năm vừa qua, có nhiều gia đình trong xã sinh con thứ ba nhưng không làm được giấy khai sinh cho con vì không có tiền đóng cho trạm trưởng Trạm Y tế xã để xin xác nhận. Có trường hợp gia đình không mang đủ 2 triệu, trạm trưởng không nhận tiền và không ghi xác nhận. Các cháu là con thứ ba, thứ tư trong những gia đình này vẫn được hưởng quyền lợi tiêm chủng nhưng không được hưởng bảo hiểm y tế. Mỗi khi các cháu ốm đau, phải nằm viện đều phải mua thuốc điều trị bên ngoài.

Thực hiện theo chỉ đạo của cấp trên

Chiều ngày 12.5.2016, nhóm phóng viên đã có buổi làm việc với ông Khổng Duy Bông (Phó chủ tịch UBND xã Lũng Hòa). Khi phóng viên đặt câu hỏi: “Có hay không việc UBND xã Lũng Hòa thu mỗi gia đình, cá nhân sinh con thứ ba, thứ tư tại xã từ 2 tới 4 triệu đồng?”. Thay vì trả lời trực tiếp vào nội dung câu hỏi, ông Bông trả lời rằng việc này liên quan tới số liệu, cần thời gian để tổng hợp.

Sau đó, ông Bông khẳng định, xã chỉ thực hiện công tác Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình theo Quyết định số: 08/2013/QĐ-UBND do UBND huyện Vĩnh Tường ban hành “Quy định một số cơ chế chính sách Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình trên địa bàn huyện Vĩnh Tường giai đoạn 2013 - 2020”. Trong quá trình thực hiện, UBND xã đã thành lập Ban Chỉ đạo Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình và giao trực tiếp cho Trạm Y tế xã Lũng Hòa là cơ quan thường thực, phụ trách thu tiền đóng góp tự nguyện của các gia đình với mức đóng góp là 2 triệu đồng khi sinh con thứ ba, 4 triệu đồng khi sinh con thứ tư.

Ông Bổng nói: “Vừa qua, UBND huyện đã thành lập một đoàn kiểm tra, Ban Tư pháp cũng lên làm việc cùng với chúng tôi. Trong quá trình kiểm tra, đồng chí trạm trưởng đã báo cáo với chúng tôi là các khoản đóng góp đều do đồng chí tuyên truyền, vận động nhân dân tự nguyện đóng góp.”

Tuy nhiên, khi được yêu cầu giải thích sự khác nhau về nội dung ở mục “Lý do nộp” và “Số tiền” giữa 2 tờ phiếu thu được lập vào thời gian trước và sau ngày 1.4.2016, ông Bông lại nói rằng, sau khi một số người dân có ý kiến về vấn đề này, ông đang yêu cầu trạm trưởng Trạm Y tế xã báo cáo bằng văn bản. Trong thời gian nhóm phóng viên làm việc tại UBND xã Lũng Hòa, trạm trưởng không có mặt tại cơ quan với lý do đang đưa vợ đi bệnh viện.

Gia đình anh Nguyễn Văn Hà phải nộp 2 triệu đồng với lý do “Vi phạm chính sách dân số” trong khi một gia đình khác chỉ phải nộp 50.000 đồng với lý do “Tiền tự nguyện đóng góp sinh con thứ ba”. Ảnh PV

Không có quy định không đóng tiền, không được làm giấy khai sinh

Kết thúc buổi làm việc tại UBND xã Lũng Hòa, nhóm phóng viên tiếp tục tục tới UBND huyện Vĩnh Tường để tìm hiểu về Quyết định số: 08/2013/QĐ-UBND do UBND huyện ban hành.

Tại đây, bà Nguyễn Thị Nhung (Phó Chủ tịch UBND huyện Vĩnh Tường) cho biết: “Với tỉ lệ sinh cao trong các năm 2011 và 2012, Huyện ủy đã tính tới phương án nhằm đảm bảo mức sinh ổn định, không phá vỡ cấu trúc dân số. Nghị quyết ban hành cũng tập trung vào cuộc vận động, tuyên truyền để giảm tỉ lệ sinh con thứ ba, giảm việc lựa chọn giới tính khi sinh. Theo đó, tôi có mở một cuộc vận động trong toàn Đảng, toàn dân. Đó là, mỗi gia đình nên dừng lại ở 2 con để nuôi dạy cho tốt. Trong quá trình tuyên truyền, vận động các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ ký cam kết không sinh con thứ ba. Nếu sinh con thứ ba, sẽ tự nguyện đóng góp vào Quỹ Dân số 2 triệu, sinh con thứ tư trở lên là 4 triệu đồng.

Mẫu Bản cam kết thực hiện chính sách DS-KHHGĐ của UBND huyện Vĩnh Tường. Ảnh PV

Khi được hỏi về một số trường hợp gia đình sinh con thứ ba nhưng không làm được giấy khai sinh cho con vì không đóng khoản tiền tự nguyện 2 triệu đồng, bà Nhung khẳng định: “Đây là cuộc vận động. Trường hợp gia đình sinh con thứ ba sẽ tự nguyện đóng góp vào Quỹ Dân số - Kế hoạch hóa Gia đình để Ban Dân số sử dụng cho công tác tuyên truyền, vận động và cũng có khuyến khích để thưởng cho các đơn vị, cộng tác viên dân số hoạt động tốt. Tuy nhiên, không hề có quy định nào nói rằng nếu không đóng tiền sẽ không làm giấy khai sinh cho các cháu, bởi như vậy là vi phạm quy định của nhà nước. Mọi trẻ em sinh ra đều có quyền được khai sinh và có quốc tịch. Nếu có xảy ra tình trạng này, huyện sẽ kiểm tra và xem xét. Việc nhận được những tin tức này trong ngày hôm nay cũng là điều bất ngờ đối với chúng tôi.”

Lúc này, nhóm phóng viên tiếp tục cho bà Nhung xem 2 tờ phiếu thu do cán bộ UBND xã Bình Dương lập, nhưng thiếu dấu xác nhận của Ủy ban xã và hình ảnh chụp 2 tờ phiếu thu do cán bộ UBND xã Lũng Hòa lập vào thời gian trước và sau ngày 1.4.2016, với sự khác nhau về nội dung ở mục “Lý do nộp” và “Số tiền”. Sau khi xem xong, bà Nhung trả lời: “Qua thực tế phản ánh của các đồng chí, chúng tôi sẽ bố trí các đoàn công tác tới kiểm tra công tác thực tế ở địa phương một cách kỹ lưỡng. Trường hợp nếu có vấn đề xảy ra đúng với thực tế phản ánh, chúng tôi sẽ tổ chức rút kinh nghiệm.”