Nga chuẩn bị chiến tranh với Ukraine?

Bộ binh Nga trong lễ duyệt binh.

Theo National Interest, một trong những nhà phân tích nổi tiếng nhất về Nga, Giáo sư Nikolas Gvosdev thuộc Học viện Hải chiến Mỹ nhận định, Moscow đang rầm rộ tập trận quy mô lớn để che giấu hoạt động chuẩn bị tấn công Ukraine.

Nga chuẩn bị cho chiến tranh

"Nga có thể đang chuẩn bị vũ khí và lên kế hoạch cho các hành động quân sự”, ông Gvosdev nói. Theo đó, trong nhiều năm qua, quy mô của các cuộc tập trận quân sự Nga ngày càng lớn, cả về con người cũng như các loại khí tài quân sự.

Nga thường xuyên tập trận rầm rộ lên tới hơn 100.000 binh sĩ đến từ nhiều đơn vị khác nhau. Hơn nữa, quan chức chính phủ Nga cũng tham gia các cuộc tập trận. Ông Gvosdev cho rằng, ngày càng khó có thể phân biệt giữa đâu là cuộc tập trận và đâu là huy động lực lượng, chuẩn bị tấn công.

Hơn nữa, Nga càng thường xuyên tập trận quy mô lớn, thì lực lượng quân đội càng thành thạo hơn trong việc huy động lực lượng. Điều đó sẽ giúp quân đội Nga di chuyển đến vị trí nhanh hơn, giảm thiểu nguy cơ bị phát hiện trong các hoạt động thực tế.

Việc sử dụng các cuộc tập trận làm vỏ bọc cho một chiến dịch quân sự không phải là điều chưa từng xảy ra. Trong Chiến tranh Lạnh, Liên Xô cũng đã diễn tập quân sự quy mô lớn để làm vỏ bọc cho việc chuẩn bị tấn công vào các lực lượng NATO.

Quân đội Nga tập trận bắn đạn thật.

Đó cũng là lý do mà Liên Xô coi cuộc tập trận Able Archer năm 1983 của NATO là diễn tập nhằm chuẩn bị tấn công phủ đầu. Khi đó, các hệ thống tên lửa hạt nhân Liên Xô đều được đặt trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu.

Một ví dụ khác là sự kiện Chiến tranh Yom Kippur năm 1997. Lực lượng Ai Cập tổ chức hàng loạt các cuộc tập trận lớn để chuẩn bị vượt kênh đào Suez. “Tổ chức tập trận thường xuyên là một cách hiệu quả để khiến đối phương mất cảnh giác”, ông Gvosdev nói.

Vì sao Nga có thể tấn công Ukraine?

Có nhiều lý do cho thấy Nga muốn tấn công Ukraine hoặc bất kỳ quốc gia Baltic nào khác. Tuy nhiên trong bối cảnh hiện nay, Nga không thể điều hàng trăm ngàn xe tăng và bộ binh như thời Liên Xô.

Thay vào đó, hoạt động quân sự Moscow có quy mô hạn chế hơn và thận trọng hơn. Nga có thể muốn thay đổi cán cân quyền lực ở Ukraine hoặc chiếm một vùng đất nhỏ hay các chốt biên giới để thử phản ứng của NATO và Mỹ.

Một lý do nữa khiến Nga có thể hành động là bởi Điện Kremlin tin rằng Liên minh châu Âu (EU) không gây áp lực cần thiết để buộc Ukraine tuân thủ thỏa thuận Minsk. “Moscow nghĩ rằng trong vài tháng tới, Ukraine sẽ không phải chịu sức ép từ phương Tây”.

Xe tăng T-14 Armata Nga khai hỏa bắn đạn thật.

Chuyên gia Gvsdev nhận định, thời gian Nga phải hứng chịu trừng phạt càng lâu thì Ukraine càng có cơ hội để trở nên mạnh mẽ hơn. "Nga có thể muốn làm điều gì đó quyết liệt để thay đổi thế cân bằng như những gì đang xảy ra ở Ukraine nếu Moscow cảm thấy không còn các biện pháp trừng phạt đến từ châu Âu vào cuối năm nay", ông Gvosdev nói.

Ngoài ra, bối cảnh bầu cử Mỹ cũng là lợi thế đối với Điện Kremlin. Ông Obama sắp rời Nhà Trắng, cuộc bầu cử Mỹ diễn ra vào tháng 11 và tổng thống mới sẽ tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20.01.2017. Nga có thể tận dụng thời gian chính phủ Mỹ trải qua giai đoạn chuyển tiếp để hành động. “Nếu cần phải hành động, thì đây là khoảng thời gian thích hợp nhất”, ông Gvosdev nói.

Chỉ là tập trận đơn thuần?

Ngược lại, ông Simon Saradzhyan, Giám đốc dự án Vấn đề Nga tại Trung tâm Belfer thuộc Đại học Harvard (Mỹ) lại cho rằng Nga chưa có kế hoạch gây chiến trong tương lai gần.

Quân đội Nga cũng giống như quân đội của các nước khác khắp thế giới, đều đang chuẩn bị cho chiến tranh bởi đó là mục đích của họ. Quân đội Nga cần chuẩn bị để bảo vệ lãnh thổ rộng lớn khỏi các mối đe dọa tiềm tàng hiện nay.

Xe tăng T-64BM Ukraine.

Các mối đe dọa bao gồm từ phe ly khai vùng Caucasus, ngăn chặn sự thù địch của các quốc gia sát biên giới cho đến các mối đe dọa thông thường. "Các tướng lĩnh phải chuẩn bị cho mọi kịch bản, bao gồm cả kịch bản tồi tệ nhất là một cuộc chiến tranh toàn diện. Điều đó không có nghĩa là họ muốn gây chiến hoặc đang khởi động cho một cuộc chiến", ông Saradzhyan nói.

Mặc dù Nga có tổ chức các cuộc tập trận như khúc dạo đầu cho cuộc chiến tranh, nhưng điều này không thường xuyên xảy ra. Bản thân Nga đã tập trận để che giấu động thái điều quân trước chiến sự Gruzia năm 2008, chiến dịch ở Crimea và chiến dịch không kích ở Syria gần đây.

Theo ông Saradzhyan, Nga không có lý do để sử dụng vũ lực đối với Ukraine ở thời điểm hiện tại. Cuộc xung đột ở trạng thái đóng băng sẽ có lợi hơn cho Điện Kremlin. Nga sẽ chỉ hành động quân sự nếu cảm thấy lợi ích cốt lõi bị đe dọa. Trong khi đó, Kiev hiện tại không có khả năng tạo ra mối đe dọa như vậy bởi Điện Kremlin có thể đè bẹp Ukraine một cách dễ dàng.

Ngay cả trong kịch bản tồi tệ nhất, Nga cũng không muốn chiếm Ukraine mà chỉ chặt đứt khả năng gây chiến của Kiev. Trong bối cảnh từ nay đến cuối năm, thời điểm mà Nga có khả năng tấn công nhất, quân đội Ukraine cũng không thể tạo ra thách thức đối với Moscow.

Kịch bản chiến tranh chỉ có khả năng xảy ra nếu Nga bị chia cắt khỏi hệ thống tiền tệ quốc tế, ông Saradzhyan kết luận.